Bomen worden massaal preventief gekapt

Door de droogte en de warmte van de laatste jaren zijn veel bomen kwetsbaar geworden voor ziekten en keversoorten als de letterzetter. De letterzetter valt vooral fijnsparren aan. De kever graaft onder de schors van de bomen gangen, waardoor de boom van zijn voedsel wordt afgesneden, ziek wordt en uiteindelijk doodgaat. De gangen zijn later als een patroon van een soort hiërogliefen op het hout van de gestorven bomen terug te vinden en dat is de reden waarom de kever die ze veroorzaakt letterzetter wordt genoemd.

Fijnsparren sneuvelen massaal

Fijnsparren maken door het droge en warme weer minder hars aan, die ze tegen de aanvallen van de letterzetter beschermt. Daardoor slaan de kevers nu massaal toe. In de Nederlandse bossen zijn fijnsparren de afgelopen maanden met percelen tegelijk dood gegaan. Ze worden gekapt en op de percelen nieuwe bomen aangeplant, maar omdat het om zoveel bomen tegelijkertijd gaat, kan dat natuurlijk een tijd duren.

Niet alleen Nederland heeft overigens met de letterzetter te maken, ook in de landen om ons heen worden de fijnsparren erdoor getroffen. In Duitsland is de schade in de naaldbossen enorm. Ook daar wordt volop gekapt en herplant. In Centraal-Europa staat al minstens 200 miljoen kubieke meter aan dode fijnspar, zo wordt geschat.

Ook andere boomsoorten piepen en kraken

Maar niet alleen de fijnsparren hebben het moeilijk, ook andere boomsoorten piepen en kraken onder de snel veranderende weersomstandigheden. Iepen worden al heel lang – en nog steeds – door de iepziekte getroffen. Veel paardenkastanjes in Nederland zijn al jaren ziek (door een bacterie en een mot) en ook de essen hebben het zwaar. Verder zijn veel berken, beuken en eiken de laatste drie zomers niet goed doorgekomen.

Vooral de oudere beuken hebben het zwaar en sterven deels af. Dit kunnen heel zware bomen zijn die spontaan afbreken. Diverse percelen met oudere beuken zien er dan ook uit alsof er kortgeleden een tornado doorheen is gegaan.

Dat de groeigebieden van de verschillende boomsoorten door klimaatverandering in Europa naar het noorden opschuiven, is al langer bekend. Ook wisten de deskundigen al dat er in Centraal-Europa op tijd van duur geen plaats voor fijnsparren meer zou zijn, maar dat het zo snel zou gaan als nu was ook voor hen een verrassing.

Op zoek naar nieuwe soorten

Medewerkers van Universiteit van Wageningen zijn op allerlei plaatsen in Europa betrokken bij projecten om nieuwe boomsoorten te vinden die de plek van de oude kunnen innemen. Daarbij wordt gekeken naar hoe ze het doen in een warm en droog klimaat, hoe snel ze groeien en hoeveel CO2 ze opnemen. Hoe meer dat is, hoe beter natuurlijk.

Alles is erop gericht om te voorkomen dat hele gebieden straks een periode zonder bossen gaan meemaken, totdat de bomen die bij een nieuw evenwicht passen op natuurlijke manier de rol van de oude soorten hebben overgenomen. Als je niets doet, zou daar een veel te lange periode overheen gaan. De rol die bomen in de natuur spelen is daarvoor, ook voor dieren, insecten en bijvoorbeeld allerlei plantensoorten, veel te groot.