Deel Spanje maakt zich op voor noodweer

De situatie wordt als dusdanig extreem ingeschat dat de Spaanse weerdienst (AEMET) er op zijn site een extra bulletin aan wijdde. Behalve het onweer en de mogelijk extreme neerslaghoeveelheden, moeten we de komende tijd ook de wind in de gaten houden. Omdat het systeem een tijdje boven de Middellandse Zee blijft rondtollen, kan zich aan de grond een klein lagedrukgebied vormen waaromheen het flink kan stormen. Onder vergelijkbare omstandigheden zijn op de Middellandse Zee wel eens systemen ontstaan die wel wat van tropische orkanen weghadden, soms ook met een oog in het midden. Dit soort systemen worden medicanes genoemd, omdat ze toch ook anders in elkaar zitten.

Komt er een medicane?

Op dit moment is de verwachting nog niet dat er ook een medicane zal ontstaan, al suggereert de berekening van het Europese model voor aanstaande woensdag boven het noordwesten van de Middellandse Zee (in de bocht van Zuidoost-Frankrijk en het noordoosten van Spanje) wel heel even de vorming van zo’n lagedrukgebiedje. Er zou korte tijd een gemiddelde wind van windkracht 7 tot 8 omheen kunnen komen te staan met windvlagen tot 90 kilometer per uur. Maar deze ontwikkeling is nog onzeker.

Afgesnoerde bellen met koude lucht kunnen in Spanje en omgeving tot zulke extreme weersomstandigheden leiden, dat ze een eigen naam hebben. AEMET noemt ze DANA’s. Een DANA is een ‘depresión aislada en niveles altos’, oftewel een geïsoleerd lagedrukgebied in de hogere luchtlagen. Een ander typisch Spaans weerfenomeen dat hier direct mee samenhangt is de ‘Gota Fria’, ofwel de koude douche. Want als zo’n DANA met het warme water van de Middellandse Zee in contact komt, ontstaan uitgestrekte lijnen met zware onweersbuien, die soms lange tijd boven dezelfde regio kunnen blijven hangen en daar helemaal uitregenen. Niet alleen regent het dan soms onvoorstelbaar hard (als onder een douche), ook gaan de temperaturen omlaag en komt het tot grootschalige overstromingen.

DANA’s garantie voor extreme neerslag

Veel neerslagrecords in Spanje hangen met zo’n DANA samen. Zo viel in het stadje Oliva in de provincie Valencia op 3 november 1987 in één etmaal tijd maarliefst 817 millimeter regen, toen zo’n DANA boven de Middellandse Zee lag. Vorig jaar nog kwam het in de omgeving van Murcia, Alicante en Valencia tot grootschalige overstromingen toen de buien horend bij ook een DANA maar van geen wijken wisten. Ook toen waren er plaatsen waar in enkele dagen tijd vele honderden millimeters aan regenwater omlaag kwamen.

Van medicanes boven de Middellandse Zee is al een flink aantal gevallen vastgesteld en gedocumenteerd. Hier is een overzicht te zien. De laatste tot nu toe was ‘Zorbas’ die eind september en begin oktober 2018 in Griekenland flink wat schade aanrichtte.

In september en oktober 1996 kwam het zelfs tot 3 forse medicanes waarvan het systeem dat tussen 6 en 11 oktober dat jaar in de buurt van Italië lag het mooiste oog had.

Medicanes lijken op polar lows

Uit de kluiten gewassen medicanes en tropische orkanen hebben wel iets van elkaar weg. Geen van beide beschikt over fronten. Ook kun je zowel in orkanen als in medicanes een warme kern terugvinden. Er zijn ook verschillen. Zo zijn de medicanes veel kleiner dan ‘gewone’ orkanen en is hun ontstaansgeschiedenis ook anders. Daar waar de tropische orkanen hun bestaan aan alleen het warme zeewater onder zich te danken hebben, kunnen medicanes zich alleen vormen door de combinatie van een relatief koude bovenlucht en warm zeewater. In die zin lijken ze meer op polar lows dan op tropische orkanen.

We blijven de situatie op de Middellandse Zee de komende dagen in de gaten houden.