Dieselopslag Norilsk loopt leeg door smelten permafrost

Ook al was het kouder dan normaal, de verschillen waren wel groot. Zo was het in Spanje en Portugal, in Frankrijk en op de Britse eilanden duidelijk warmer dan normaal. Hetzelfde kon gezegd worden van de andere landen rond de Middellandse Zee. Nederland had met gemiddeld 13,1 graden juist precies de normale mei temperatuur.

Wereld opnieuw warm

Wereldwijd week Europa nogal af, want op de meeste plaatsen was het opnieuw warm in mei. Het wereldgemiddeld voor de temperatuur kwam uiteindelijk 0,63 graden boven de norm uit. Het gebied met de grootste afwijking naar boven lag in het noorden van Siberië. Hier en daar was het daar zelfs 10 graden warmer dan gebruikelijk. Ook in april was het in dezelfde regio al extreem warm geweest, evenals in het noordpoolgebied.

Werd het vrij koude weer in Europa veroorzaakt door een hogedrukgebied dat zich vaak in de buurt van de Britse eilanden ophield en aan zijn oostflank met noordelijke winden de koude lucht het Europese continent op blies, in Siberië lag een ander hogedrukgebied. Daar was het de opvallend zuidelijke wind die aan de westflank van het hogedrukgebied steeds erg warme lucht naar het noorden blies, helemaal tot in het gebied van de Noordelijke IJszee.

Warmte met gevolgen

De gevolgen van de warmte waren duidelijk. Eerst smolt de sneeuw in hoog tempo weg , daarna werd ook het zeeijs aangepakt. Inmiddels zijn de eerste grote gaten in de ijsbedekking op de zeeën ten noorden van Siberië alweer verschenen. Het laatste dat door de grote warmte begon te smelten, was de permanent bevroren bodem, de permafrost.

Ongeveer 25 procent van het landoppervlak van het Noordelijk Halfrond op aarde heeft nog een permanent bevroren bodem. Dan moet je denken aan een zeer noordelijk gelegen landgordel die zich van het noorden van Scandinavië via het noorden van Rusland naar het noorden van Canada uitstrekt. Deze zone is niet overal even breed. En ook de diepte, tot waarop de bodem permanent bevroren is, varieert nogal. Van maar een paar meter aan de zuidrand, tot vele honderden meters diepte in het hartgebied van de permafrost.

Zodra de permafrost begint te smelten, wordt ijs in de bodem vervangen door een mengsel van water en bodem; modder feitelijk. De grond verliest daardoor veel aan stabiliteit en kan in beweging komen. Wat er dan kan gebeuren, hebben we in Noorwegen onlangs nog gezien, toen een landtong met 8 huizen daarop zomaar ineens in zee schoof en door het water werd verzwolgen. In Siberië, bij de stad Norilsk, gebeurde eind mei ook een groot ongeluk. Een groot reservoir met vele duizenden liter diesel erin en dat op permafrost gebouwd was met als fundament het ijs in de grond, gleed weg toen het ijs in de grond begin te smelten. De diesel kwam in een rivier terecht en stroomde met het rivierwater verder door het gebied. Op satellietfoto’s van het gebied was de rode dieselkleur in het water duidelijk zichtbaar.

In de toekomst vaker

Milieurampen als deze kunnen in de toekomst nog vaker gebeuren, vooral natuurlijk doordat de temperaturen voorlopig verder blijven stijgen en de smelt van de permafrost doorzet. Die smelt brengt op allerlei manieren overlast teweeg. Wegen in permafrostregio’s zakken weg en kunnen soms lange tijd niet bereden worden. Huizen verliezen hun fundament en worden onbewoonbaar. Hele gebieden kunnen zelfs van de buitenwereld afgesloten raken. Een andere bijwerking is dat methaangas, dat in de bodem ligt opgeslagen, door het smelten van de permafrost steeds vaker vrijkomt. Methaan is als broeikasgas veel sterker dan CO2. De opwarming van het weer op aarde gaat door deze ontwikkeling nog sneller.

Door: Reinout van den Born / Weer.nl