IJsberen gevaarlijker door klimaatverandering
Gisteren kwam het trieste nieuws naar buiten dat een Nederlandse man op de camping van Longyearbyen (Spitsbergen) was omgekomen door een aanval van een ijsbeer. Het slachtoffer lag te slapen in een tent toen hij werd aangevallen. De ijsbeer werd kort na de aanval neergeschoten en kwam iets later ook om het leven. Het was een zeer ongebruikelijke aanval, maar wel een aanval die overeenkomt met de angst van wetenschappers dat door het steeds verder terugtrekkende zee-ijs de kans op confrontaties tussen mensen en ijsberen toeneemt.IJsberen leven het liefst op en rondom ijsschotsen en zee-ijs, omdat ze daar kunnen jagen op hun favoriete prooien: robben, zeehonden en in mindere mate walrussen. Door de smelt van het zee-ijs in de zomer, eindigen ijsberen steeds vaker ‘gestrand’ op het land, zoals nu op Spitsbergen het geval is. Het ijs heeft zich zodanig ver teruggetrokken, dat de ijsberen het zee-ijs niet meer kunnen bereiken. Doordat ijsberen nu vaker gedwongen op het land leven, wordt de kans op confrontaties met mensen sowieso groter. Maar dat is niet de enige reden dat ijsberen en mensen steeds vaker het pad kruisen…
Op zoek naar eten
Op het land is er simpelweg veel minder eten te vinden voor ijsberen. Hun prooien houden zich voornamelijk op rondom het zee-ijs en dat is bovendien de plek waar ijsberen het meest effectief kunnen jagen. IJsberen gaan op het land ‘bij gebrek aan beter’ steeds vaker op zoek naar andere soorten voedsel en komen door hun fantastische reukvermogen steeds vaker uit bij bewoonde gebieden. Zo speuren ijsberen steeds vaker door dorpjes en in de buurt van tenten en andere nederzettingen. Maar dat deze ijsbeer daadwerkelijk een persoon in een tent aanviel, gaf aan hoe hoog de nood voor deze beer was.
Zeeijs verdwijnt steeds verder
Hieronder staan twee kaarten waarop de hoeveelheid zee-ijs wordt aangegeven. Het totale ijsoppervlak is enorm laag. Plekken waar in de zomer ‘normaal’ (lees: in het ‘oude klimaat’) ook zee-ijs lag, ligt nu helemaal niks. Verschillende eilanden en schiereilanden in het noordpoolgebied die normaal omringd zijn door ijs of in ieder geval dicht bij het zee-ijs in de buurt liggen, worden nu omringd door open water. De hoeveelheid ijs rondom Spitsbergen is op het één na laagste niveau sinds het begin van de metingen in 1967. Duidelijk is, dat het leefgebied van de ijsberen steeds kleiner wordt. Meer over de trieste staat van het Arctische zee-ijs hier.
Het zeeijs ligt ruim 200 km ten noorden van Spitsbergen: de hoeveelheid zeeijs in de omgeving is bijna recordlaag. Bron: Norwegian Meteorological Institute (https://cryo.met.no/)
Het zeeijs-oppervlak ligt ver onder de normaal. Bron: NSIDC (https://nsidc.org/)
Vaker confrontaties tussen mensen en ijsberen
Het terugtrekkende zee-ijs maakt de hongerige ijsberen dus gevaarlijker voor mensen. De laatste jaren worden er steeds vaker ijsberen aangetroffen in bewoonde gebieden. In juni 2018 drong een ijsbeer naar binnen in voedselopslagplaats van Isfjord radio, een radiostation op Spitsbergen. In augustus datzelfde jaar overleed een man na een aanval dichtbij het Canadese stadje Arviat. In februari 2019 werd in Nova Zembla de noodtoestand uitgeroepen omdat meer dan 50 ijsberen in een dorpje naar etensresten speurden.
Ook rondom de Spitsbergse hoofdstad Longyearbyen worden steeds vaker ijsberen gezien. Oudejaarsavond j.l. werd een ijsbeer die Longyearbyen meerdere dagen op rij ‘bezocht’ doodgeschoten. Een paar dagen eerder liep de ijsbeer door het centrum van het stadje. De afgelopen 5 dagen werden er in de omgeving van Longyearbyen maar liefst 4 ijsberen gespot.
Update 30 augustus, 12:40: ijsbeer geïdentificeerd
De lokale krant van Spitsbergen (svalbardposten) meldde gisteren dat de ijsbeer die de aanval pleegde geïdentificeerd is. Het bleek te gaan om dezelfde beer die te zien is op de foto’s in dit artikel. De beer werd op 26 augustus gezien aan de overkant van het fjord bij Longyearbyen en werd met behulp van een helikopter weggejaagd, maar is waarschijnlijk later richting de camping gezwommen.
De camping van Longyearbyen, met op de achtergrond het vliegveld.
