Koeler weer van nu vroeger heel normaal

Eigenlijk hebben we nu, ook al zitten we middenin de zomer, even met een westcirculatie te maken. Een westcirculatie zoals die de afgelopen winter het grootste deel van de tijd van geen wijken wist. Is een westcirculatie in de winter de brenger van zacht en wisselvallig weer, in de zomer wordt het onder invloed ervan eerder wisselvallig en koel. Waarbij de beleving veel te maken heeft met hoe het weer de voorgaande tijd is geweest.

Herinnering aan vroegere zomers

Westcirculaties komen in Nederlandse zomers veel minder vaak voor dan vroeger. In de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw gebeurde het nog geregeld dat een westcirculatie grote delen van de zomer domineerde. Regengebieden bleven maar overkomen en de temperaturen waren vaak lange tijd laag voor de tijd van het jaar. Tegenwoordig gebeurt dat bijna niet meer. Voor de laatste koele zomer moeten we inmiddels 9 jaar terug.

De ramp op Pukkelpop

In 2011 beleefden we een koele en natte zomer met zware buien. De weerkaarten leken op die van nu, met lagedrukgebieden bij de Britse eilanden die daar steeds rond bleven tollen. De bekendste bui van die zomer trok over Pukkelpop bij het Belgische Kiewit. Het kortdurende, maar hevige noodweer, met veel wind, onweer en hagel leidde er tot een groot drama. Vijf mensen vonden de dood toen enkele tenten, podia en lichtmasten instortten, anderen raakten gewond. Deze bui markeerde een ommekeer in festivalland, waar weer en crowdmanagement tegenwoordig de hoogste prioriteit hebben.

Sindsdien voornamelijk warme zomers

Nadien was er nog één zomer met een normale temperatuur: de zomer van 2012. De overige zomers verliepen allemaal warm tot zeer warm en ook in de huidige zomer lijkt het, ondanks het relatief koele weer van nu, weer die kant op te gaan. Over de oorzaken van het steeds warmer worden van de Nederlandse zomers wordt voortdurend gediscussieerd. Het feit dat het weer in Nederland hoe dan ook steeds warmer wordt, helpt mee, maar is niet voldoende om de veranderingen in de zomer alleen te verklaren. Er is meer aan de hand.

Straalstroom

Steeds vaker wordt gewezen op het feit dat westcirculaties in onze zomers nauwelijks meer voorkomen, vooral doordat de straalstroom er in het zomerhalfjaar veel minder sterk uitziet dan vroeger. De straalstroom, de band met hoge windsnelheden op ongeveer 10 kilometer hoogte in de atmosfeer die veel van ons weer brengt, bestaat bij gratie van de temperatuurverschillen tussen de gebieden rond de evenaar en de poolgebieden. Hoe groter dat temperatuurverschil is, hoe sterker de straalstroom.

Poolwervel

Vooral op wat grotere hoogte in de atmosfeer is het boven de poolgebieden duidelijk warmer geworden. Een afname van de straalstroom lijkt daardoor voor de hand te liggen. Veel volgers van het weer geloofden daar dan ook in, eigenlijk tot de afgelopen winter. Toen leek de straalstroom helemaal terug van weggeweest, aangejaagd door een bijzonder sterke poolwervel in de stratosfeer, nog weer hoger in de atmosfeer dus. En het was die poolwervel die weer tot denken aanzette. In de stratosfeer namelijk gaan de temperaturen wel omlaag, iets wat zich in de winter in zo’n sterkere poolwervel vertaald. En die lijkt de straalstroom juist te versterken. Dit fenomeen is nu steeds meer een aandachtspunt geworden.

Nu is er in de zomer geen poolwervel, dus zou het effect ervan ook geen rol moeten spelen. Blijkbaar kan het echter ook zonder poolwervel nog tot een westcirculatie komen, toch ook weer middenin de zomer. Het is daarom interessant om te zien hoe lang die gaat duren.

Even terugdenken aan toen dus…

Tot en met het komende weekend zitten we er wel aan vast, zo lijkt het nu. Daarna komt vanaf de oceaan een hogedrukgebied dichterbij en gaat mogelijk het slot er weer op. Maar zeker is dat nog niet. In elk geval kunnen we tot die tijd weer eens terugdenken aan de zomers van toen, waarin het weerbeeld, zoals we dat nu hebben, eigenlijk heel gewoon was.