November warmt snel op deze eeuw

Tegenwoordig is november ruim een graad warmer dan dertig jaar geleden, maar de koudste en warmste dagen warmen nog veel sneller op. In de vorige eeuw was in De Bilt de hoogste novembertemperatuur 17,7 graden, gemeten in 1955, 1965 en 1994. Deze eeuw is het al 6 keer warmer geweest, in 2018 werd het 19,0 graden en afgelopen maandag zelfs 19,3 graden. Dit soort temperaturen waren vroeger in de slachtmaand nog onmogelijk. In de top-10 warmste novemberdagen in De Bilt sinds 1901, stammen er 7 jaren uit deze eeuw. De warmste dag is 1,6 graden warmer dan de warmste dag uit de vorige eeuw.

Ook in de top-10 warmste novembernachten zien we veel minima uit deze eeuw. Maar liefst 6 dagen zijn afkomstig uit deze eeuw. De hoogste minimumtemperatuur werd gemeten in 2010 met op 4 november 14,5 graden. In de vorige eeuw was dit record nog 14,1 graden, gemeten op de eerste dag van november 1968. Een stijging van 0,4 graden dus. Dit zijn overigens minima gemeten tussen 00 en 00 UTC. Het kan dus zijn dat een extreem warme novembernacht niet in de boeken komt, omdat het ’s avonds flink afkoelt. Dit was afgelopen maandag ook het geval. In de nacht was het niet kouder dan 17,3 graden, maar vanaf de namiddag ging het kwik omlaag in De Bilt, waardoor het minimum van 10,6 graden in de avond werd gehaald.

Koudste novemberdag deze eeuw bijna 3 graden warmer

Bij de koudste novemberdagen zien we een forse opwarming. Terwijl november in de vorige eeuw vaak de maand was met de eerste winterprikken – denk aan de eerste stevige nachtvorst en (smeltende) sneeuw – tegenwoordig moeten we daarvoor tot december of zelfs het nieuwe jaar wachten. Sinds 1901 is het 37 keer tot een zogenaamde officiële ijsdag gekomen. Tijdens een ijsdag blijft het kwik de hele dag onder het vriespunt. Deze eeuw lukte dag maar 3 keer. In 2004 werd het op 25 november niet warmer dan -0,5 graden. In november 2010 bleef het tijdens de laatste twee dagen van de maand vriezen met een maximumtemperatuur van respectievelijk -0,7 en -0,5 graden. Dit is opmerkelijk, omdat in 2010 eerder in de novembermaand de hoogste minimumtemperatuur ooit werd gemeten. Er volgde een winterse decembermaand. Novemberwarmte zegt dus weinig over het vervolg in de winter.

Gemiddeld komt het ééns in drie jaren tot een ijsdag in november, maar dat aantal halen we deze eeuw bij lange na niet en in de toekomst zal dit zelfs de normaal voor december worden en zullen ijsdagen niet meer voorkomen in november. In de top-10 koudste novemberdagen komt deze eeuw helemaal niet voor. De -0,7 graden uit 2010 staat op een 24e plek! Op 29 november 1921 werd de laagste maximumtemperatuur gemeten. Het werd toen niet warmer dan -3,6 graden.

Strenge novembervorst verdwenen

Terwijl ijsdagen steeds zeldzamer worden in het ‘nieuwe klimaat’, is strenge novembervorst al zo goed als verdwenen. Voor strenge vorst, waarbij de temperatuur in De Bilt onder -10,0 graden zakt, is in november een pak sneeuw nodig. Met alleen een koude aanvoer uit het noordoosten kom je er niet (dit kan in de wintermaanden wel).

In het verleden heeft het 3 nachten streng gevroren. Op 29 november 1925 werd het -11,9 graden en op 29 en 30 november 1921 was het met -15,0 graden nog een stuk kouder. De gehele top-10 bestaat uit jaren van 1902 tot en met 1925. Iets recenter vinden we op een 13e plaats 1993 met -8,9 graden als koudste novembernacht. Deze eeuw vinden we pas op een 36e plaats. Dit is de nacht van 29 en 30 november 2016 met -7,0 graden op het hoofdstation. Deze waarde werd zonder een sneeuwdek gehaald en is bij lange na geen strenge vorst. De laagste novemberwaarde is zelfs 8 graden kouder!

In de vorige eeuw sneeuwde het in een normale novembermaand 3 keer. Tegenwoordig minder dan één keer per jaar en meestal is het niet meer dan een paar natte vlokken. Het novemberweer uit de vorige eeuw, vinden we tegenwoordig in december.