Eerste sneeuw winter 2021! Is het hek van de dam?

Het lijkt wel alsof iedereen er al weken naar zit te snakken: sneeuw. Wellicht dat de lockdown het allemaal nog wat versterkt; verder is er maar weinig te beleven. En vanochtend was het dan zo ver. Afgezien van een enkele verdwaalde vlok eerder deze maand, is er nu voor het eerst even een dun wit laagje ontstaan. Het was er maar kort, en het was maar lokaal, maar toch: er is iets van winter begonnen. Dus, gaat het nu dan los?

Terwijl alle ogen waren gericht op die paar vlokken, heeft de rest van het land ‘gewoon’ de zoveelste grijze en regenachtige dag van deze maand. Maar de sneeuwkansen zijn nog zeker niet verkeken. Nog steeds geldt: als het ergens wat langer regent, kan die neerslag overgaan in natte sneeuw. Op meerdere plaatsen in het land zijn daar signalen voor: in Friesland, de Achterhoek, West-Brabant en in Limburg is dat het geval. Of het er wit van wordt, is de vraag. De temperatuur begint natuurlijk te stijgen, en daarmee daalt de overlevingskans van sneeuw.

Te laat

De eerste sneeuw valt bijna een maand te laat. Sneeuw blijft tegenwoordig sowieso steeds later liggen. Tussen 1961 en 1990 was het op 22 november gemiddeld voor het eerst ergens in ons land wit. Tussen 1991 en 2020 is deze datum verschoven naar 3 december, bijna 2 weken later dus. Daarbij moet worden vermeld dat dit officiële meetpunten zijn verspreid in ons land. Er kunnen altijd plekken zijn die gemiddeld nog wat eerder sneeuw hebben, zoals het Drielandenpunt, waar geen officieel meetpunt ligt.

Alle regen begint als sneeuw

Wist je dat bijna alle regen die bij ons valt, begint als sneeuw? Ook hartje zomer! Hoog in de lucht, waar een bui begint, is het veel kouder dan bij ons op de grond. Ver onder nul zelfs. Misschien hoor je weermensen wel eens over een ‘koude bovenlucht’ praten. Daarmee bedoelen we de temperatuur heel hoog boven ons. Op dit moment hebben we bijvoorbeeld zo’n koude bovenlucht: hoog boven ons hoofd is het nu 34 graden onder nul.

De weg naar beneden

Waterdamp bevriest daar dus makkelijk tot ijskristallen. Op weg naar beneden klonteren die ijskristallen aan elkaar, en ontstaan sneeuwvlokken. Maar naarmate de sneeuwvlokken verder afdalen, wordt het meestal minder en minder koud; net zo lang tot de sneeuwvlok smelt en verandert in een waterdruppel. En hup, het regent. In de winter is het soms wél koud genoeg voor een sneeuwvlok om de grond te halen voordat hij smelt. Dan sneeuwt het dus bij ons.

Kou

Het belangrijkste ingrediënt dat we nog nodig hebben is dus kou, en dan vooral bij ons op de grond; aan de bovenlucht ligt het niet. Het hoeft overigens niet per se onder nul te zijn. In zo’n bui komt er vaak ook wat kou mee naar beneden, zodat de regen geleidelijk overgaat in sneeuw. Dat zagen we vandaag ook. Maar op zo’n manier is het sneeuwdek meestal geen lang leven beschoren.

Dus, komt die kou er nog? Kijken we even naar de komende dagen, dan blijft het een beetje kwakkelen. Morgen is het juist iets zachter dan vandaag. In de vroege ochtend zou ergens nog wel een vlokje naar beneden kunnen komen, maar meer is het waarschijnlijk niet.

Sluiten we 2020 wit af?

Donderdag, oudejaarsdag, ziet er wat dat betreft interessanter uit. Een storing komt vanuit het zuiden onze kant op, en blijft ons gedurende de dag bezighouden. Dit keer lijken de sneeuwkansen vooral aanwezig in het zuidwesten van het land, en ook in Zuid-Limburg kan het even wit worden.

Ook in de eerste dagen van het nieuw jaar zijn er interessante ontwikkelingen. De berekeningen zwalken nog wat, maar rond maandag 4 januari zit er, met een wat meer oostelijke wind, al een tijdje een wat grotere sneeuwzone in de kaarten. Ach, we moeten het zoals gewoonlijk weer afwachten, maar hoop is er zeker!

Vroegste en meest late sneeuwdek

Het vroegste laagje sneeuw ooit viel in ons land op 12 oktober 1975 in de late avond op de Vaalserberg. Een dag later was het ook in lagere delen van ons land wit. Ook in 1973 (18 oktober), 2003 (24 oktober) en in 1922 en 1998 (30 oktober) viel op meerdere plekken al sneeuw in oktober, soms wel 5 cm!

Het meest late sneeuwdek werd gemeten op 14 mei 1935. In De Bilt viel toen 5 cm sneeuw, in het Friese Sint Annaparochie maar liefst 10 cm en op Ameland zelfs 20 cm! De sneeuw was een dag later, ondanks flinke dooi, nog niet verdwenen. Ook op 17 mei 1935 werd hier en daar nog wat sneeuw waargenomen. Ook in 1957 en in 1979 viel er in mei nog een laag sneeuw, in 1957 op 5 mei zelfs 15 cm op de Vaalserberg. Recent gebeurde dit op 4 mei 2019 met op de Vaalserberg een laagje sneeuw van 4 cm.