Spanje steeds warmer en droger

In een net verschenen rapport concludeert AEMET, het Spaanse KNMI, dat het weer in Spanje sinds de pre-industriële tijd gemiddeld 1,6 graden warmer is geworden. Ruim meer dan de wereldwijde stijging van 1,1 graden in dezelfde periode. Sinds de jaren 60 stijgt de gemiddelde temperatuur in Spanje iedere 10 jaar met 0,3 graden.

Klimaatruimte Parijs al op

De ruimte die het klimaatakkoord van Parijs Spanje bood is daarmee al op, zo stelt het Spaanse KNMI. In Parijs spraken de deelnemende landen af de wereldwijde temperatuurstijging tot 2 graden beperkt te houden, waarbij het belangrijkste doel was om onder 1,5 graden stijging te blijven. Daar is Spanje nu dus al overheen.

Iets minder regen

Verder constateert AEMET dat de gemiddelde neerslag in Spanje sinds de jaren 60 met ongeveer 18 millimeter is teruggelopen. Dat lijkt een kleine daling, maar door de hogere temperaturen verdampt ook meer. Dus is het land wel veel gevoeliger voor droogte geworden. En dat is de afgelopen tientallen jaren al meerdere malen gebleken.

Landschap is gevoelig

Het Iberisch schiereiland is in de Europese klimaatdiscussie een gebied dat met meer dan normale aandacht wordt gevolgd. Niet alleen is het het zuidelijkste deel van Europa, ook ligt de Sahara er het dichtste bij en hebben grote delen van Spanje een landschap dat extra gevoelig is voor veranderingen in het klimaat. Zo zijn de meeste bossen er in de loop van de tijd verdwenen, bestaat het land voor een groot gedeelte uit een stenige hoogvlakte en is ongeveer tweederde van het territorium gevoelig voor verwoestijning.

Nu al woestijnen

In delen van Spanje komen nu al woestijnachtige gebieden voor, zoals in het zuidoosten bij Almeria en Murcia, maar ook veel noordelijker in de vallei van de rivier de Ebro. Toen de droogte in het jaar 1995 eens ongenadig hard toesloeg, hingen over de snelweg die vanaf Madrid zuidwaarts de deelregio Castilla la Mancha in gaat grote spandoeken met daarop de tekst ‘U rijdt hier de toekomstige woestijn van Spanje binnen’. Zover is het gelukkig nog niet, want het is sindsdien wel weer gaan regenen, maar het risico er nog steeds wel.

Waterbeheer cruciaal

Een Spaanse minister reageerde op dit eerste klimaatrapport van AEMET door te stellen dat Spanje erg gevoelig is voor klimaatverandering. Vooral het beheersen van de watervoorraad moet de hoogste prioriteit hebben om ook in de toekomst welvaart en voorspoed in het land te kunnen garanderen. Dat natuurontwikkeling daarbij ook een grote rol speelt, weten ze in Spanje al langer. Het bijzondere feit doet zich voor dat het land, ondanks de stijgende temperatuur en de toenemende droogte toch ook een stuk groener is geworden. Dat komt vooral omdat de natuur op het grote grondgebied steeds meer ruimte krijgt.

Uitdagingen

Gevaren, zoals de jaarlijks terugkerende natuurbranden, liggen daarbij natuurlijk wel op de loer. Ook is het waterbeheer een heikel punt. Want terwijl er door het veranderende klimaat minder water beschikbaar is, gebruiken de Spanjaarden, maar ook de vele toeristen in het land steeds meer. Op allerlei manieren wordt door het jaar heen geprobeerd het water dat wel valt vast te houden, in stuwmeren en andere waterbekkens. Water dat naar zee wegstroomt, wordt door de meeste Spanjaarden met afschuw bekeken. In de droge regio’s aan zee worden steeds meer ontziltingsinstallaties gebouwd. En dan nog komt het in droge perioden geregeld tot waterrantsoeneringen. De Spanjaarden ondergaan die gelaten.

Ook voor Nederland interessant

Ook voor Nederland, en dan met name voor ons waterbeheer, is Spanje een interessant land om naar te kijken. Veel wateruitdagingen, die nu geleidelijk aan ook in onze omgeving steeds meer een rol beginnen op te spelen, zijn in Spanje al tientallen jaren min of meer normaal. Daar waar het waterbeheer in Nederland nog gericht is op het zo snel mogelijk afvoeren van overtollig regenwater naar de zee, hebben de Spanjaarden juist veel ervaring met het vasthouden ervan. We moeten daarbij bedenken dat Spanje niet het enige land is in Europa waar de verandering van het klimaat sneller gaat dan het wereldwijde gemiddelde. Dat geldt feitelijk voor alle West-Europese landen, en dus ook voor ons eigen Nederland.