Waar komt het zonnige beeld van Bevrijdingsdag 1945 vandaan?

Zo is Bevrijdingsdag 1945 voor veel mensen een synoniem geworden voor feestvreugde, zonneschijn en warmte. Ook vandaag, 75 jaar later schijnt de zon en vanmiddag is het aangenaam warm. Het had opnieuw een groot feest moeten worden, maar de harde werkelijkheid van de Coronamaatregelen heeft ons dit jaar ingehaald. Gisteren was het verschil al goed te zien tijdens de indrukwekkende dodenherdenking op de Dam in Amsterdam. Vandaag zal het gevoel bij de meeste mensen niet anders zijn.

Bij de capitulatie was het weer niet zo mooi

Toen op 4 mei 1945 in Wageningen de capitulatie van de Duitse troepen in Nederland werd getekend, was het helemaal niet zulk mooi weer. Er lag een lagedrukgebied boven Nederland en vanuit het noordwesten passeerde een koufront met bewolking en een paar uurtjes regen. In De Bilt werd het 10,6 graden en was het kouder dan normaal. Er viel 3 millimeter.

Een dag later, de eerste dag in het weer bevrijde Nederland, nam een nieuw lagedrukgebied ten westen van Ierland de regie van het oude boven onze omgeving over. Dat oude lagedrukgebied werd naar het noorden gedrongen. Veel zachtere lucht stroomde vanuit het zuiden het land binnen, maar werd voorafgegaan door een warmtefront. De Bilt meldde dan ook ruim 6 uur lang regenval, in totaal viel er 7,7 millimeter. Het werd na 4,7 graden in de nacht overdag niet warmer dan 12,4 graden. Met weinig zon.

Een heel ander beeld dus dan dat wat we van de filmpjes en de foto’s kennen. Geen uitbundig schijnende zon en ook niet de warmte die geschikt zijn om zonder jas naar buiten te gaan en uitbundig te feesten. Waar komt dat beeld dan vandaan?

Bevrijding van Nederland kostte tijd

Voordat we die vraag beantwoorden, is het goed dat we ons eerst bedenken dat de bevrijding van Nederland lange tijd in beslag heeft genomen. In het zuiden was het in september 1944 al zover, in het deel van Nederland ten noorden van de grote rivieren duurde het ruim een half jaar langer, omdat de slag bij Arnhem voor de allieerden verloren ging. Toen het oosten van Nederland in het voorjaar van 1945 door geallieerde troepen, die in Duitsland een opmars hadden gemaakt, werd bevrijd, bleven de grote steden in het westen van Nederland nog steeds onder invloed van de bezetter. Daar begon de bevrijding pas in de dagen na de ondertekening van de capitulatie, op 4 mei in Wageningen. Het duurde zo nog een aantal dagen voordat de geallieerden steden als Amsterdam bereikten.

Ondertussen werd het steeds warmer

In de tussentijd bleef ook het weer veranderen. Terwijl het lagedrukgebied bij Ierland naar het zuiden trok, bouwde zich boven Centraal-Europa een hogedrukgebied op. In Nederland voerde een zuidelijke wind steeds warmere lucht aan. Op 6 mei werd het in De Bilt al 16,7 graden, op 7 mei doorbrak de temperatuur de grens van 20 graden. Die avond passeerden de eerste geallieerde voertuigen de Berlagebrug in Amsterdam. De bevrijding van onze hoofdstad was begonnen. Een dag later volgde de glorieuze intocht naar het centrum van de stad. De zon scheen aan een blauwe hemel en in De Bilt werd het 21,9 graden. Maastricht tikte die dag zelfs een zomerse dag aan met een temperatuur van 25,2 graden.

12 en 13 mei de warmste dagen

In de dagen daarna, dagen waarop de spontane feestvreugde in Nederland aanhield, steeg de temperatuur verder door. In De Bilt waren 12 en 13 mei 1945 de warmste dagen met 28,8 en 29,8 graden. Het weerstation op de vliegbasis van Maastricht schopte het zelfs tot respectievelijk 32 en 31 graden en ook in het (noord)oosten van het land in Eelde en Winterswijk werd een tropische dag aangetekend met 30,7 graden. In de grote steden was het nog een graad warmer, zo werd in de binnenstad van Maastricht (dus geen officiële waarneming) ruim 33 graden gemeten. Daarna was het voorbij. Alle filmpjes en foto’s van feestvierende menigten, die de bevrijders onder prachtige lente-omstandigheden verwelkomden, zijn dus niet op Bevrijdingsdag 1945 gemaakt, maar in de week daarna. Of nog later in het jaar, want tot in de zomer hield de feestvreugde aan en kreeg in die periode ook geleidelijk een meer officieel en georganiseerd karakter.

Door: Reinout van den Born / Weer.nl