Wat is schraal weer eigenlijk?

De meeste mensen weten wel ongeveer wat schraal is. Het wil zeggen dat het buiten belangrijk kouder aanvoelt dan dat de thermometer aangeeft, en dat bij voorbeeld ook terwijl de zon gewoon schijnt. Vaak is er ook wind in het spel. En blaast zo’n stevige windvlaag en keer goed om je heen, dan kan de kou zelfs bijtend worden.

Onbedekte huid beschermen

De beste manier om je tegen kou te beschermen, is je lichaam er zo goed mogelijk van af te schermen. Hoe kouder het is, hoe harder we proberen te voorkomen dat onbedekte lichaamsdelen direct met de buitenlucht in contact komen. Alles komt daarbij uit de kast: dikke kleren, winterjassen, mutsen en sjaals. En als het echt koud is, doen we ook nog moeite om de resterende niet bedekte delen van het gezicht met iets af te dekken.

Lichaamstemperatuur cruciaal

Onze huid neemt de luchttemperatuur als beste waar. Voor de mens is het cruciaal dat de lichaamstemperatuur op 37 graden blijft. Die mag niet hoger, maar ook niet lager worden. Het is dan ook essentieel dat we de temperaturen van de lucht goed waarnemen. En dat het lichaam zijn temperatuur zo goed mogelijk reguleert. Er zijn allerlei manieren waarop ons lijf op mogelijke temperatuurveranderingen reageert. Veranderingen in de bloedtoevoer van aan de lucht blootgestelde lichaamsdelen (in de koude wind krijg je een rood gezicht) bij voorbeeld, het ontstaan van kippenvel en rillen, het hoort er allemaal bij.

Zweten

Als het te warm wordt om ons heen, dan gaan we zweten. Zweten is misschien wel de meest ingenieuze manier waarop het lichaam zijn temperatuur regelt. Het maakt gebruik van het principe dat water in de lucht verdampt. Als de zweetklieren vocht op de menselijke huid brengen (we zweten op dat moment), dan gaat dat vocht in het contact met de buitenlucht verdampen. Nu kost verdamping van vocht energie, energie die aan onze huid wordt onttrokken. Als een reactie hierop koelt de huid af en krijgt ons lichaam de gevraagde verkoeling. Hoe droger de lucht om ons heen is, hoe beter dit proces werkt.

Droge warmte

Dit verklaart bij voorbeeld waarom veel mensen in de zomer de warmte in het Middellandse Zeegebied als aangenamer ervaren dan die in Nederland. Het heeft ermee te maken dat de lucht in het zuiden vaak veel droger is dan die in onze eigen omgeving. In drogere lucht verdampt het zweet gemakkelijker waardoor je jezelf ook beter op temperatuur kunt houden. Andersom is zweten in vochtige lucht juist onaangenaam. De huid wordt er nat van, maar koelt niet echt af, omdat het vocht moeite heeft met verdampen. Onder dergelijke omstandigheden worden we nat van het zweet en vinden we nauwelijks verkoeling.

Wind ook van belang

Nog een facet dat van belang is, is de hoeveelheid wind. Hoe harder het waait, hoe beter het vocht op onze huid verdampt en hoe harder we afkoelen. Stap maar de koude zee uit in een stevige bries. Je staat bijna meteen te rillen. Is het windstil, dan is de sensatie heel anders.

Schraal dus

En dan komen we bij het schrale van het weer van de komende dagen. Zaterdag en zondag schijnt de zon volop, maar waait ook een stevige oostelijke wind die koude en droge lucht aanvoert. Alle factoren die nodig zijn om het koud te laten aanvoelen als je met de onbeschermde de huid met de buitenlucht in aanraking komt, zijn dan aanwezig: koude lucht, droge lucht en een stevige wind. En dan voelt het schraal aan buiten de deur.