Winter 2020 op één na warmste in ruim drie eeuwen

Van sneeuw en ijs was deze winter bijzonder weinig sprake. IJsdagen (dagen waarbij de temperatuur de hele dag onder het vriespunt blijft) kwamen in De Bilt niet voor. Alleen in Ell kwam gedurende de winter de temperatuur 1 dag niet boven het vriespunt uit. Dat er slechts 1 ijsdag op één KNMI-station in de hele winter is gemeten is uniek, dit kwam namelijk nog niet eerde voor. Normaal gesproken komen er 5 ijsdagen voor in Zeeland, 7 in De Bilt en 11 in Groningen. Over de hele winter gezien heeft het in De Bilt maar 15 keer gevroren, tegen 38 keer in een normale winter. Opvallend is dat het in Vlissingen in heel de winter geen een keer heeft gevroren. Dit gebeurde alleen in 2014 al een keer eerder. Het koude getal is dit jaar uitgekomen op 0,1. Tijdens een gemiddelde winter ligt dit getal tussen de 30 en de 80.

Als de opwarming in dit tempo doorgaat, is afgelopen winter over 50 jaar een normale winter.

Op één na warmste ooit gemeten

Het meest opvallende deze winter was de temperatuur. Met een gemiddelde temperatuur 6,4 graden was dit de op één na warmste winter in drie eeuwen tijd. Opvallend is dat de warmste winters uit de 18e en 19e eeuw ruim een graad kouder waren dan de warmste winters nu.

December begon nog wel vrij fris, met temperaturen rond de 6 of 7 graden en in de nachten lichte vorst. Vanaf 5 december liep de temperatuur zowel overdag als in de nacht flink op. Op 17 december werd het in De Bilt maar liefst 14,7 graden. In de nachten lag de temperatuur regelmatig tussen de 5 en de 10 graden, wat eigenlijk de normale maximum temperatuur had moeten zijn. Pas op 28 december vroor het weer een nachtje in De Bilt. Het was gemiddeld 5,8 graden tegen 3,7 graden.

Ook januari grossiert in warmte met een gemiddelde temperatuur van 6,2 graden tegen 3,1 graden normaal. Daarmee was het slechts 3 keer nog warmer sinds het begin van de historische metingen in 1706. De temperatuur lag overdag regelmatig tussen de 10 en 15 graden, terwijl het normaal gesproken 5 of 6 graden hoort te zijn in januari. Het is op slechts 4 dagen in heel de maand kouder of gelijk gebleven aan deze gemiddelde temperatuur. Ook vorst kwam amper voor deze maand. Alleen tussen de 20e en de 25e van de maand daalde de temperatuur af en toe tot een graadje onder het vriespunt. Opnieuw mocht de Bilt geen ijsdagen noteren. Ell had deze maand de primeur met de eerste en ook gelijk de enige ijsdag van het hele winterseizoen.

Als we het over zachte wintermaanden hebben spant februari wel de kroon. Het was de op een na zachtste februari maand sinds het begin van de metingen met 7,2 graden tegen 3,3 graden normaal. De hele maand lag de temperatuur rond of soms zelfs ver boven de 10 graden. De Bilt noteerde op 16 februari zelfs een maximum temperatuur van 16,7 graden. Op diezelfde dag werd het in Arcen maar liefst 18,3 graden. Sinds 1990 is het midden februari niet meer zo zacht geweest. Opvallend is dat deze temperaturen werden gehaald zonder dat de zon scheen. In de nachten heeft het in De Bilt slechts twee keer heel licht gevroren. Dit is uitzonderlijk weinig, voor normaal gesproken de koudste maand van de winter.

Natste februari ooit maakt winter nat

De winter was dit jaar ook erg nat. Opvallend is dat december en januari gemiddeld gezien juist te droog verliepen. Op 6 december viel er wel flink wat regen (op de Veluwe ruim 20 mm), maar gedurende de rest van de maand bleven grote hoeveelheden neerslag uit. Toch waren er ook maar weinig dagen waarop het helemaal droog bleef. Uiteindelijk viel er in de hele maand december 69 mm regen tegen 80 mm normaal.

Ook januari verliep te droog met slechts 54 mm regen tegen 72 mm normaal. Alleen op 14 januari regende het echt flink door, in het noordwesten viel circa 15 mm. De rest van de maand verliep zonder uitzonderlijke hoeveelheden regen.

Na een te droge december en januari zorgde februari er toch nog voor dat de winter de boeken in gaat als eentje die flink te nat was. Landelijk viel 144 mm regen in heel de maand februari tegen 53 normaal. Het oude record was 139 mm in februari 1946. De natste plek van het land was Hoogwoud met 195 mm neerslag. Verder viel er op maar liefst 6 dagen meer dan 10 mm regen in De Bilt, regionaal was dit getal nog hoger. Vooral de natste dag, 22 februari, tikte goed aan. In een strook over het midden van het land viel 20-30 mm en in Twente werd plaatselijk zelfs 36 mm afgetapt, ruim een halve maandsom!

Zes stormen

De zon scheen dit winterseizoen gemiddeld over het land 195 uur tegen 196 uur normaal. Een vrij gemiddelde winter dus wat zon betreft. Toch waren de verschillen per maand aanzienlijk. december was met 74 uur zonnig, terwijl januari met slechts 49 uur zon een sombere wintermaand was. Februari was juist weer vrij gemiddeld met 71,5 uur zon.

December en januari verliepen vrij rustig, maar februari was de op 2 na windrijkste maand sinds 1906. Alleen in 2002 en 1990 stond er gemiddeld over de februarimaand nog wat meer wind. Over alle maanden in het jaar was het slechts 6 keer nog windrijker. Zo telde februari maar liefst 6 dagen met een officiële storm aan de kust! De eerste storm, Ciara, was zelfs een zware storm met een uurvak windkracht 10 op de Wadden. Op Vlieland werd een schuiver van 129 km/u gemeten. Dat is tevens de hardste windstoot die deze winter gemeten is. Gemiddeld waaide het deze winter met 22,3 km/u, een windkracht 4. Dat is meer dan de normale winterwindsnelheid van 20,2 km/u.

Winters steeds zachter

Aan het eind van dit winterseizoen kunnen we dus concluderen dat de winter onstuimig, nat en vooral veel te zacht was. Dit is een trend die we de laatste jaren steeds vaker zien. Met name sinds het begin van de industriële revolutie nam de gemiddelde wintertemperatuur al met bijna 2 graden toe. Dit heeft als oorzaak dat we in de toekomst steeds meer 'winters' als deze gaan meemaken en dat de kans op sneeuw en ijs steeds kleiner wordt. Afgelopen 30 jaar is de wintertemperatuur 1,3 graden gestegen. Als de opwarming in dit tempo doorgaat, is afgelopen winter over 50 jaar een normale winter.

Door: Arjan Willemse en Jordi Huirne