30-Daagse: februari wordt een wintermaand
Hoewel er steeds een grote potentie voor winterweer is, heeft de winter van 2021 tot nu toe nauwelijks gescoord. Een derde plaats op de lijst van winters met negatieve AO-dagen tot nu toe, tussen de winters van 2010 en 1963 (!) in, leverde tot vandaag in De Bilt nog niet meer dan 0,6 Hellmann koudepunten op. Dat is goed voor een tweede plaats van onderen in de lijst met winters sinds 1901.Toch is er reden om aan te nemen dat in deze situatie de komende weken iets gaat veranderen. Februari lijkt namelijk een echte wintermaand te gaan worden.In de winter tot nu toe is Nederland steeds een beetje het groene Gallië geweest in een verder regelmatig wit Europa. Zowel ten zuiden als ten oosten van ons heeft het al geregeld gesneeuwd en de winterinvallen in het Spanje, het oosten van Europa en Scandinavië zijn we nog niet vergeten. Bij ons waren het steeds de lagedrukgebieden van de Oceaan die een opmars van de koude lucht tegenhielden en het weerbeeld in Nederland uitermate wisselvallig hielden.
Veel seinen staan op groen
Toch staan veel seinen op groen. Zo is de AO-index, een maat voor de drukverdeling in het Noordpoolgebied, al sinds 1 december vrijwel onafgebroken negatief. Dit betekent dat de luchtdruk in het poolgebied hoger is dan normaal en bij gevolg dat de koude lucht daar veel makkelijker naar het zuiden kan uitbreken dan in winters met een positieve AO-index.
Ook de NAO-index, een maat voor de kracht van de straalstroom in onze omgeving, is deze winter vaak, zij het licht negatief. Dit betekent dat ook de straalstroom minder sterk is dan normaal. Verder ligt hij een stuk zuidelijk dan in voorgaande jaren, waardoor lagedrukgebieden niet ver ten noorden van ons land, maar dichtbij passeren en dat geregeld ook via een koers doen die ze ten zuiden van onze omgeving brengt. En in dat geval kan de wind bij ons ook uit het oosten waaien.
Er is steeds meer kou voorradig
Er is nog iets anders gebeurd. Doordat de grote vaart in de atmosfeer van de winter van vorig jaar dit jaar mist, kan koude lucht veel langer op één en dezelfde plaats blijven liggen en daar rustig afkoelen. In de loop van de decembermaand begon dat in Azië al, in grote delen van Siberië en later ook in gebieden verder zuidelijk. Het leverde daar op veel plaatsen de koudste winter van de laatste tientallen jaren op, met tot in Japan aan toe sneeuwstormen die overlast opleverden.
Inmiddels begint zich ook een flinke poel met koude lucht boven Scandinavië op te bouwen. De voorste begrenzing ervan ligt al vlakbij Nederland, bij het noordoosten van Groningen, waar de temperaturen vandaag niet verder dan tot 2 graden oplopen. Aan de zuidkant van een lagedrukgebied, dat over Noord-Nederland oostwaarts trekt, is de wind zuidwestelijk en is het met tussen 7 en 10 graden een stuk zachter dan in Groningen. Op veel plaatsen regende het vanochtend, vanmiddag kan in Groningen in de koude lucht daar ook plaatselijk sneeuw vallen.
In het weekend draait de wind overal naar noordoost en rukt de koude lucht op. De komende nacht al vriest het een paar graden, in de nacht naar zondag is lichte tot matige vorst mogelijk. Overdag wordt het rond 2 graden, zondag iets hoger. Daarbij schijnt de zon af en toe, maar kan morgen in het uiterste zuiden ook een klein beetje sneeuw vallen. De hoeveelheden zijn echter maar klein.
Week 1: van maandag 1 tot en met zondag 7 februari
Ook begin volgende week houdt het koude weer eerst nog aan. In de nachten naar maandag en dinsdag kan het opnieuw op veel plaatsen licht vriezen. Overdag komt het kwik rond 2 graden boven nul uit. Winters weer dus. In de loop van dinsdag en op woensdag komen vanuit het westen nieuwe lagedrukgebieden dichterbij die opnieuw een erg zuidelijke koers volgen. Er lijkt zich dan een herhaling van de situatie van de afgelopen dagen voor te doen, waarbij het de vraag is of de koude lucht het land dan wel helemaal zal worden uitgedrongen. Mogelijk gebeurt dat niet.
In elk geval zien we tegelijkertijd de luchtdruk boven Scandinavië stijgen. De wintergrens, die eerst dichtbij of pal boven Nederland ligt, komt weer in beweging en trekt opnieuw naar het zuiden. Met de koude lucht die daar dan aanwezig is, de luchtdrukstijgingen die in de vorming van een hogedrukgebied resulteren en de wind die bij ons noordoostelijk wordt, lijkt er dan geen houden meer aan. De kou neemt ook Nederland in bezit en het gaat bij ons vriezen.
Week 2: van maandag 8 tot en met zondag 14 februari
De drukverdeling ziet er voor deze week onversneden winters uit. Een sterk hogedrukgebied ligt boven Scandinavië en de Noorse Zee en ook in Nederland wordt het weer er volledig door beïnvloed. Als dit zo uitkomt, wordt het dan ook een winterweek met zowel in de nachten als in belangrijke mate ook overdag temperaturen beneden het vriespunt. Verder is er een dikke kans dat de zon behoorlijk schijnt, al is dat niet helemaal zeker. Want als de wind van de ook nog warme Oostzee waait, kan bewolking meekomen en zou zelfs af en toe een sneeuwvlok kunnen vallen.
Week 3: van maandag 15 tot en met zondag 21 februari
Hoewel het signaal voor deze week wat minder sterk is, zien we eigenlijk meer van hetzelfde. Nog steeds manifesteert de hoogste luchtdruk zich ten noorden van Nederland boven de Noorse Zee en boven IJsland. Nog steeds ook wordt bij ons een overwegend noordoostelijke wind verwacht. En gaat dit zo door, dan kan ook het winterse karakter van het weer behouden blijven, ook al komen we wel steeds later in de winter en klimt de zon steeds verder boven de horizon. Veel zal van de temperaturen in de bovenlucht afhangen en die lijken nog steeds vrij laag te blijven.
Week 4: van maandag 22 tot en met zondag 28 februari
Voor de laatste week van de periode is de verwachting wat minder duidelijk. Nog steeds zien we hogedrukgebieden in onze buurt, maar de plek waar ze precies terechtkomen, is minder duidelijk. Nog steeds kan dat boven Scandinavië zijn, maar ook plekken op de Oceaan of in de buurt van IJsland en Groenland komen in aanmerking. In Nederland wordt een normale tot nog steeds een iets beneden normale temperatuur verwacht. Voor de andere parameters is er geen duidelijk signaal.
In dit geval zal de voorgeschiedenis waarschijnlijk een rol spelen. Was die koud en is het in Nederland inderdaad voor langere tijd winterweer geweest, dan zou daar ook in de laatste week van februari zomaar iets van over kunnen zijn en blijven, ook door de nog enige tijd aanhoudende uitwerking van de SSW die zich onlangs boven het Noordpoolgebied heeft afgespeeld.
Februari de wintermaand?
Al met al zou het dus zomaar eens zo kunnen zijn dat februari, in tegenstelling tot zijn twee voorgangers, wel tot een echte wintermaand gaat uitgroeien met beneden normale temperaturen. En een droge variant van winterweer. Zit het dan een beetje mee, dan kunnen we ook best nog op de schaats komen. En als het niet sneeuwt, misschien ook wel op ijs van een goede kwaliteit.
