April mogelijk grootste negatieve temperatuurafwijking
Met een gemiddelde temperatuur van 5,3 graden maakt april 2021 nog niet veel indruk. Sinds 1901 is de grasmaand immers 12 jaren nóg kouder van start gegaan. De afwijking tegenover normaal voor 1-16 april (8,8) is echter wel extreem en is met -3,5 graden in 3 eeuwen zelden zo groot geweest! Dit komt omdat de normaal in dertig jaar bijna 2 graden is opgewarmd. Deze kou is dus nu veel unieker dan vroeger.Sinds het begin van de historische waarnemingen in 1706 lag het klimatologisch gemiddelde van de aprilmaand rond 8 graden (tussen 7,6 en 8,8 graden). Dit was ook nog het geval tussen 1971 en 2000, toen april een gemiddelde temperatuur van 8,3 graden kende.
Daarna is de norm door klimaatverandering snel omhoog gegaan. Dit kwam doordat zeer koude aprilmaanden niet meer voorkwamen en talloze warmterecords werden verbroken in april. Voor de periode 1981-2010 ging de normaal bijna een graad omhoog naar 9,2 graden. In het huidige klimaat (1991-2020) is de normaal op 9,9 graden uitgekomen. Dat betekent een stijging van 1,6 graden in 20 jaar tijd en in 30 jaar tijd is deze stijging 1,9 graden.
Vroeger zacht, nu bijzonder koud
Een aprilmaand van gemiddeld 8,5 graden, was aan het begin van de 21e eeuw nog aan de zachte kant. Vandaag de dag zou diezelfde aprilmaand bijna anderhalve graad te koud zijn! Er is dus sprake van normvervaging. Dit geldt ook voor mensen. Een aprilmaand die we vroeger normaal vonden, wordt nu als zeer koud gezien. Simpelweg omdat we sneeuw en kou niet meer gewend zijn in de lente. Hieronder de top-10 aprilmaanden sinds 1901 met de grootste negatieve afwijking tegenover de lopende normaal.
Ouderwets koud
Toch hebben we voor het eerst sinds 1986 weer een ouderwets koude aprilmaand. De temperatuur kwam toen op een schamele 6,2 graden uit en dat was 1,8 graden kouder dan de norm van toen en de op 10 na koudste april sinds 1901. Aangezien de verwachting koud blijft voor komende weken, lijkt april 2021 iets hoger dan 1986 uit te komen op circa 6,4 graden of nog iets warmer. Dit zou een 13e plek betekenen, maar wel met een afwijking van -3,5 graden van de normaal!
Als dat gebeurd, krijgt april de grootste negatieve afwijking sinds 1901. Dat is nu nog 1917 met een afwijking van 3,3 graden onder de normaal. Absoluut gezien was deze aprilmaand natuurlijk veel kouder en nu niet meer mogelijk. Maar april 2021 is dus feitelijk gezien net zo bijzonder in het huidige klimaat. De grootste negatieve afwijking ooit had april 1743. Toen was het 3,7 graden kouder dan de toen geldende norm. Hieronder de top-10 aprilmaanden sinds 1706 (begin historische waarnemingen) met de grootste negatieve afwijking tegenover de lopende normaal.
Afwijking naar boven soms veel groter
Opvallend is dat april extreem warme maanden kent met nog een grotere afwijking. Deze aprilmaanden zijn allemaal afkomstig uit de huidige warme eeuw. Zo was het in 2009 en 2011 maar liefst +3,9 graden warmer dan normaal en in 2007 was de afwijking +4,8 graden! Ter vergelijking, in de 18e, 19e en 20e eeuw was de positieve afwijking nooit groter dan +3,4 graden in 1794.
