Astronomische lente start zeer koud

De koude stroomt vandaag met een naar noordoost draaiende wind ons land binnen. Dat gebeurt vooral vanavond en de komende nacht. Er vooruit is het vandaag op veel plaatsen nog bewolkt met enkele buien, maar morgen is de lucht droger en komt de zon flink tevoorschijn. Een lokale winterse bui is dan overigens niet uitgesloten.

De komende nacht en in de nacht naar zaterdag vriest het op grote schaal licht en overdag wordt het 6 tot 8 graden, maar de koude noordoostenwind maakt het gevoelsmatig een stuk frisser. Zo ligt de gevoelstemperatuur morgen maar een paar graden boven het vriespunt.

Matige vorst

In de nacht naar zaterdag breidt een hogedrukgebied zich vanaf de Britse Eilanden tot over onze omgeving uit. Daardoor valt de wind weg en kan het snel afkoelen. Op grote schaal gaat het licht tot matig vriezen met minima tussen -2 en -6 graden. Alleen pal aan zee ligt de temperatuur rond het vriespunt.

Vooral in Gelderland, Overijssel, Drenthe en Groningen kan het matig vriezen met -5 of -6 graden. Deze eeuw is dat tijdens de start van de lente alleen nog maar in 2001 gebeurd, toen vroor het ook op uitgebreide schaal en daalde het kwik in Brabant onder -5 graden. Vliegbasis Gilze-Rijen noteerde de laagste temperatuur met -5,7 graden.

Als het zaterdagochtend nog wat kouder wordt met ruim -6 graden, komen we in de buurt van het kouderecord. Dat werd gemeten in 1976, toen werd het tijdens de start van de lente in Leeuwarden en Schettens -6,7 graden. Aan de grond werd het in Schettens (Friesland) -9,6 graden. Ook zaterdag zou het lokaal zo koud kunnen worden aan de grond. Vorstgevoelige planten afdekken of naar binnen dus!

Van sneeuw tot volop lenteweer

Afgelopen jaren hebben we van alles gehad tijdens de start van de lente. In 2018 begon de lente ronduit winters. In de nacht vroor het op uitgebreide schaal en werd het in Arcen met -5,0 graden het koudst van de officiële weerstations. Daarmee was nét geen sprake van matige vorst. In de vroege ochtend trok een gebied met lichte sneeuw over het land met gladheid als gevolg. Uiteindelijk kwam de zon snel tevoorschijn en werd het toch nog 6 tot 10 graden. Ook in 2011 begonnen we bijna met matige vorst: Twenthe noteerde -5,0 graden. Overdag was het prachtig lenteweer met veel zon en maximaal 15 graden.

In 2013 was het overdag zelfs recordkoud, na een nacht met lichte vorst werd het in de middag in Leeuwarden en Nieuw-Beerta niet warmer dan 0,6 graden. Een sneeuwzone trok in de loop van de dag vanuit het zuiden over het oosten van het land richting het noordoosten. Op veel plekken werd het wit, in Eindhoven viel maar liefst 5 cm sneeuw!

Hoe anders was het in 2014. Met uitzondering van de Zeeuwse kust en het noorden, was het ruim 20 graden. In Eindhoven en Arcen werd het maar liefst 23,1 graden. Nooit eerder was het zo vroeg in de lente zo warm. Een strakblauwe lucht maakte deze warmste eerste lentedag compleet.

Seizoenen starten niet altijd op de 21e

Voor het gemak wordt iedereen aangeleerd dat seizoenen altijd officieel op de 21e beginnen, maar dat is wat de astronomische kalender betreft niet altijd waar. De astronomische lente begint meestal al op 20 maart en soms zelfs op 19 maart. De astronomische herfst begint daarentegen vaak pas op 22, 23 of zelfs 24 september. Er wordt daarvoor gekeken naar het moment waarop de zon precies boven de evenaar staat. De verschillende data waarop lente en herfst beginnen zijn onder andere het gevolg van schrikkeljaren.