Canarische eilanden door extreme hitte geteisterd

Maandag lagen de warmste plaatsen aan de oostelijke, zuidelijke en westelijke randen van het eiland Gran Canaria, waar de temperatuur lokaal tot boven 45 graden steeg. Tasarte meldde maandag om 16.40 uur een maximumtemperatuur van 45,6 graden. Ook op Tenerife werd de barrière van 40 graden op veel plaatsen met gemak genomen. Zelfs op de top van de 3718 meter hoge vulkaan El Teide schommelden de temperaturen overdag tussen 25 en 30 graden.

Extreme hitte middenin de nacht

Toen er in de loop van maandag ook nog eens een straffe oostelijke tot noordoostelijke wind opstak, met windvlagen tussen 70 en 80 kilometer per uur, volgden een verschrikkelijke avond en nacht. Door de wind wilden de temperaturen niet meer omlaag. Zo was het in Tasarte op Gran Canaria rond middernacht nog steeds 42 graden, op het vliegveld van Tenerife wees de thermometer op hetzelfde moment nog 41,5 graden aan. In Maspalomas was het om 06.10 uur 40,8 graden en in Yaiza op Playa Blanca om 03.50 uur 39,6 graden. Pájara gaf om 01.40 uur de aangenaamste temperatuur door; het was daar middenin de nacht ‘slechts’ 38,2 graden.

Lucht vanuit de Sahara

De extreme hitte wordt veroorzaakt door een hogedrukgebied waarvan het centrum ten westen van het Iberisch schiereiland ligt. Aan de zuidflank ervan waait een oostelijke wind die het lucht vanuit het Sahara, waar het de afgelopen maanden ook voortdurend veel warmer dan normaal is geweest, naar het westen blaast, richting de Canarische eilanden.

Wind speelt een belangrijke rol

Zeker met de omstandigheden van nu, waarin het op de eilanden voortdurend hard waait, wordt die hete lucht ook ’s nachts van boven af steeds weer richting het aardoppervlak bijgemengd. De temperaturen willen dan niet omlaag, zeker niet op die plekken van de eilanden waar de wind vanuit het hoge binnenland richting de kust komt afdalen. Dalende lucht warmt op en zeker als de dalende lucht van zichzelf al heet is, kan zo’n situatie ook middenin de nacht, zonder hulp van de zon tot extreem hoge temperaturen aanleiding geven.

Ook in Nederland ‘heatbursts'

Het gebeurt in Nederland een heel enkele keer dat we middenin de nacht met zogenoemde ‘heatbursts’, of uitbarstingen van hitte te maken krijgen. Dat gebeurt na een hete dag in nachten waarin uitblussende restanten van onweersbuien over het land trekken, die nog wel wind, maar nauwelijks meer regen bij zich hebben. Ook bij ons kan in zo’n geval hete, uit de hogere luchtlagen afkomstige lucht soms tot het aardoppervlak doordringen. In de zomers van 2018 en 2019 leidde dat lokaal tot temperaturen die middenin de nacht even tot (ruim) boven 30 graden opliepen.

Stof en Saharazand

Voor de bevolking van de Canarische eilanden zijn dit type hittegolven soms redelijk traumatisch. Zeker als je geen airco hebt, en ook op de Canarische eilanden heeft niet iedereen die, is het een zware opgave om door zo’n extreem hete nacht heen te komen. Ook kun je, als je er gevoelig voor bent, redelijk gek worden van de harde wind waarmee de hitte gepaard gaat, temeer omdat de aangevoerde lucht vaak extreem droog is en vol zit met stof en met Saharazand.

Hitte wordt geleidelijk getemperd

De verwachting is dat de hitte op de Canarische eilanden vanaf vandaag geleidelijk gaat temperen, al kan het ook morgen nog wel tussen 35 en 40 graden worden. Vanaf vrijdag zet de afkoeling verder door als koelere lucht vanuit het noorden de eilanden weer kan bereiken.