Dam breekt door: 'waterval' van lava op IJsland

Intussen houdt de uitbarsting van de Geldingadalur aan en lijkt de hoeveelheid lava die uit de hoofdkrater van de vulkaan stroomt langzaam nog wat verder toe te nemen. Daarbij is er al enige tijd geen sprake meer van een voortdurende uitbarsting, maar heeft de uitbarsting het gedrag van een Geiser aangenomen. Eens in de 7 tot 9 minuten golven grote hoeveelheden lava uit de krater en worden soms tot wel enkele honderden meter hoogte de lucht in gespuwd. Tegelijk stroomt de lava het land in. Meer dan 1 tot 2 minuten duurt zo’n puls niet. Daarna is het een tijdje rustig voordat de volgende puls volgt. De uitbarstingen zien er indrukwekkend uit en leveren prachtige plaatjes op.

Uitbarstingen enkele maanden geleden begonnen

De vulkaanuitbarstingen van dit moment kondigden zich enkele maanden geleden al aan. Toen werd het deel van IJsland waar de uitbarstingen zich nu afspelen door enkele tienduizenden kleine aardbevingen getroffen. Soms leek het wel of de grond aan een stuk door bleef bewegen. Rond 19 maart trok een eerste scheur in de bodem waaruit lava begon te stromen. Op die plaats heeft zich nu de Geldingadalur op het IJslandse schiereiland Reykjanes gevormd, de vulkaan waaruit ook nu nog steeds lava stroomt. Lag de vulkaan eerst aan de bovenzijde van een vallei, de bewuste vallei is inmiddels voor een groot deel met lava gevuld.

Omdat veel mensen uit het dichtbijgelegen Reykjavik naar de uitbarsting komen kijken, is er in de omgeving van de vulkaan een waar padenstelsel ontstaan waar al duizenden mensen overheen zijn getrokken. Ook ’s avonds, als de lava prachtig oplicht tegen de donkere lucht, zie je rond de vulkaan de lampjes van de mensen die er omheen lopen.

Onduidelijk hoe lang het doorgaat

Later hebben zich in het gebied nieuwe scheuren geopend waaruit lava vloeide. De uitbarsting beperkt zich nu voornamelijk tot hoofdkrater, die dus om de 7 tot 9 minuten grote hoeveelheden lava spuwt. Het is voor het eerst in 7000 jaar dat er in dit gebied vulkanische activiteit is. Deskundigen hebben geen idee hoe lang het gaat duren. De schattingen lopen uiteen van nog dagen, via weken en maanden tot misschien wel enkele jaren. De uitbarsting is van het type dat ook bekend is van Hawaï, een eiland middenin de Grote Oceaan met een paar enorme vulkanen van tot ruim vierduizend meter hoog. Enkele van die vulkanen zijn zeer actief en barsten vrijwel voortdurend uit.

Zowel IJsland als Hawaï liggen in vulkanisch actieve gebieden, middenin een oceaan. De oceaanbodem beweegt hier twee kanten op, die precies tegengesteld zijn. Om de bodem, die twee kanten op wijkt, te kunnen aanvullen, komt vanuit het diepste van de aarde magma omhoog. Dit dient als brandstof voor de vulkanen, die vaak onderzees liggen. Steken ze hun toppen wel boven het zeewater uit, dan ontstaan eilanden, zoals dus IJsland en ook Hawaï. Feitelijk zijn het de toppen van enorme vulkanen op de zeebodem, die zo hoog zijn dat ze boven het water uit komen.

Ook vulkaanuitbarsting in Congo

Behalve in IJsland was er het afgelopen weekend ook een grote vulkaanuitbarsting in de buurt van de Congolese miljoenenstad Goma. Een lavastroom kwam op de randen van de stad af. De lavastroom, afkomstig van een vulkaan in het oosten van de Democratische Republiek Congo (DRC), lijkt inmiddels tot stilstand te zijn gekomen. Dat gebeurde in de dorpen bij Goma, een stad met ongeveer twee miljoen inwoners.

De Nyiragongo-vulkaan, zo'n 10 kilometer ten noorden van Goma, barstte zaterdagavond uit. Duizenden mensen sloegen op de vlucht. 5000 tot 7000 mensen hebben een veilig heenkomen gezocht in het nabijgelegen Rwanda. Hoewel nog niet duidelijk is of de situatie is gestabiliseerd, zijn de eerste mensen zondagochtend weer teruggekeerd.

Luchthaven niet bereikt

De lavastroom heeft de luchthaven van Goma niet bereikt en ook niet de stadsgrenzen, maar wel de omliggende dorpen. Meerdere woningen zijn verwoest. Het is niet duidelijk hoeveel schade de vulkaanuitbarsting heeft aangericht. Ook is niet bekend of er gewonden of doden zijn gevallen.

De Nyiragongo is een van de meest actieve vulkanen ter wereld en wordt als een van de gevaarlijkste beschouwd. Bij de vorige uitbarsting in 2002 vielen meer dan honderd dodelijke slachtoffers en werden 120.000 mensen dakloos. De dodelijkste uitbarsting was in 1977. Toen stierven meer dan zeshonderd mensen.

ANP/Weer.nl