De zware storm van 28 mei 2000

De grootste gebeurtenis van de maand mei in het jaar 2000 was ongetwijfeld de vuurwerkramp die de wijk Roombeek in Enschede op 13 mei trof. Een opslagplaats voor vuurwerk explodeerde en verwoestte alles in zijn omgeving. Er vielen 23 doden, onder wie 4 brandweerlieden. Ongeveer 950 mensen raakten gewond en 200 woningen werden verwoest.

Het satellietbeeld van 28 mei 2000.

Op het moment dat de ramp zich afspeelde, zat ik met vrienden in het vliegtuig en was onderweg naar Spanje, voor een vakantie van twee weken aan de zuidkust. Natuurlijk drong het nieuws uit Nederland diezelfde dag nog tot ons door. Toen we aan de zuidkust waren, keken we alles mee en waren net als zovele anderen helemaal in de ban van wat zich in Enschede had afgespeeld.

Zomerse dagen

Het was die dagen prachtig weer in Nederland, met heel veel zon en hoge temperaturen. De zomer was vroeg begonnen. De Bilt noteerde die meimaand maarliefst 12 zomerse dagen. Dat het uiteindelijk toch een natte maand werd, was geheel aan de laatste twee weken toe te schrijven. Toen tapte het weer uit een heel ander vaatje, was het wisselvallig, vielen vaak fikse buien en kwamen de temperaturen een stuk lager uit. Er was een late westcirculatie op gang gekomen.

Ver weg in het zuiden hadden we over het weer ook niets te klagen. De zon scheen veel en vaak en de temperaturen waren hoog. Ook wij raakten in de ban van de zomer. Je kon je al niet meer voorstellen dat het weer er in deze tijd van het jaar ook heel anders kon uitzien.

Op 27 mei een eerste storm

Op de dag dat we in de avond weer naar Nederland terug zouden vliegen, het was zaterdag 27 mei 2000, trok in de vroege ochtend een eerste lagedrukgebied langs de Nederlandse kust naar het noordoosten. Het had een eerste storm bij zich. Aan de noordwestkust en in het Waddengebied nam de zuidwestelijke wind al even tot een windkracht 8 of 9 toe, met windvlagen tot bijna 100 kilometer per uur. Tot een officiële storm (uurvak windkracht 9 op één van de meetplekken) kwam het nog niet. In de middag werd het rustiger. Wolken en zon wisselden elkaar af en in de avond trokken een paar regen- en onweersbuien over het land. Het werd tussen 15 en 18 graden.

Eerst nog bijna onzichtbaar voor de weercomputers, was ondertussen boven de Golf van Biskaje een nieuwe depressie aan het ontstaan. Het lagedrukgebied lag precies onder een zeer actieve plek van de straalstroom en begon zich in hoog tempo naar het Kanaal en Nederland te verplaatsen, waarbij het zeer snel uitdiepte. In de loop van de zaterdag kregen de nieuwe modelberekeningen deze ontwikkeling ook in het vizier en toen het avond was, werd duidelijk dat het de volgende dag opnieuw zou gaan stormen. Sterker nog, aan zee werd een windkracht 10 verwacht. Het KNMI besloot dan ook een weeralarm af te geven, dat heel veel mensen gelukkig op tijd bereikte.

Het radarbeeld van 28 mei 2000.

Wederom hadden wij geen weet van dit alles. We zaten in het vliegtuig dat vanuit Malaga onderweg naar Nederland was. Een beetje turbulent was het wel, onderweg, zeker toen we in de straalstroom terechtkwamen. En we konden niet meteen landen: het onweerde op Schiphol en het vliegtuig draaide rondjes boven Noord-Holland totdat de bui was verdwenen. Eenmaal terug in Amsterdam, waar ik toen woonde, werd al snel duidelijk dat het de volgende dag zou gaan stormen.

De zwaarste storm was in de middag

Het zich ontwikkelende lagedrukgebied kwam via het Kanaal op Nederland af en had zijn grootste activiteit eigenlijk al bereikt toen het overdag langs onze kust naar het noordoosten trok. De zwaarste delen van de storm speelden zich gedurende de middaguren af. Ik weet nog dat ik in de ochtend mijn vriendin van de trein haalde. Op dat moment waaide het wel stevig, maar was er nog niet veel aan de hand. In mijn herinnering was het op dat moment ook een tijdje droog.

Van de middag kon je dat in Amsterdam en omgeving niet meer zeggen. Met de wind kwam ook een gebied met intense regen het land op, dat fraai rondom de kern van de stormdepressie gekruld lag. Terwijl de regen tegen de ramen sloeg, bereikte de wind zijn hoogtepunt. Op maar liefst 8 weerstations in het westen en nabij het IJsselmeer stormde het, IJmuiden en Vlissingen bereikten zelfs uurgemiddelden van een volle windkracht 10, een zware storm uit het zuidwesten dus. Aan zee kwamen windvlagen snelheden tot bijna 130 kilometer per uur voor, maar ook diep in het binnenland bereikten de windstoten snelheden tot boven 100 kilometer per uur.

In Amsterdam waaiden middenin de stad op tientallen plaatsen bomen om en in sommige parken was de schade enorm. Ook in de rest van Nederland hield de wind huis en waren veel bomen, die al vol in blad stonden, niet bestand tegen de combinatie van storm en regen. Drie mensen kwamen om, omdat ze door omvallende bomen en afbrekende takken werden getroffen.

Was het een Kanaalrat?

In de dagen na de storm werd van een kanaalrat gesproken, maar technisch gezien was daar al niet echt meer sprake van. Daar waar de beruchte Hemelvaartsstorm in 1983 nog door de computermodellen werd gemist en voor iedereen als een totale verrassing kwam, werd in 2000 in de loop van zaterdag 27 mei al wel duidelijk dat er in de loop van de volgende dag iets bijzonders zou gebeuren. Het KNMI had niet voor niets al een weeralarm afgegeven.

Het zou vervolgens tot in het jaar 2015 duren voordat we opnieuw zo laat in het seizoen met een zware storm geconfronteerd zouden worden. De storm van 25 juli 2015 was wel een heel bijzondere, want hij viel middenin de zomer. Qua uitvoering leek de storm wel een beetje op zijn voorganger van 28 mei 2000. Opnieuw was het de combinatie van een aan zee zware zuidwesterstorm en regen die – dit keer vooral in Noord-Holland – veel schade aanrichtte. Landinwaarts was de storm die dag wat minder zwaar dan in 2000. De windvlagen bereikten daar snelheden tot 80 kilometer per uur. Wel viel ook in het binnenland erg veel regen, tot soms wel meer dan 40 millimeter.

De laatste storm die we in Nederland zo laat in het seizoen hebben gehad, was die van afgelopen vrijdag 21 mei, toen de windpaal van IJmuiden aan zee een uurgemiddelde van windkracht 9 noteerde. Het stormde zelfs twee uur lang, van 20 tot 22 uur.