Droogte laat in de natuur steeds meer zijn sporen na

Zowel vorig jaar, als in 2018 en 2019, had Nederland te maken met droog en zonnig voorjaarsweer. Ook in de zomermaanden viel minder regen dan gebruikelijk. "Na een redelijk normale winter, met een natte decembermaand, vindt er in die maanden in korte tijd veel verdamping plaats", legt Van Dongen uit, die daarbij wijst op de hoge temperaturen en flinke wind. "Je ziet de waterstand dan dalen. En natuurlijk baart ons dat zorgen."

De gevolgen van het droge weer op de natuur worden volgens hem steeds zichtbaarder en zijn heel divers. "Bij sommige bossen zie je bijvoorbeeld dat de vitaliteit achteruit gaat. Bepaalde bomen, fijnsparren met name, sterven af en kwetsbare en zeldzame plantensoorten komen in de problemen. Ze worden overwoekerd door soorten die juist profiteren van de droogte", somt hij op.

Urgentie neemt toe

Ook sommige insecten hebben het moeilijk. Dat komt omdat deze diertjes vaak niet zo mobiel zijn. "Bepaalde libellesoorten bijvoorbeeld zijn gebonden aan een bepaalde plek. Tijdens droge perioden krijgen zij het heel zwaar, want ze kunnen nergens anders naartoe. En vaak zijn het de toch al meer kwetsbare en zeldzame soorten die hard worden getroffen."

Om de droogteproblemen, die met name voorkomen in hooggelegen gebieden, het hoofd te bieden, is actie nodig, stelt Van Dongen. Door klimaatverandering neemt de urgentie steeds meer toe. "Droge jaren kwamen in het verleden ook voor, bijvoorbeeld in 1976. Maar toen dacht men dat het een incident was", vertelt de hydroloog. "Nu zien we dat het klimaat echt verandert. De neerslaghoeveelheden en de verdeling over het jaar worden anders. Daar moeten we ons ontzettend op gaan aanpassen."

Bufferzones

Het belangrijkste is om het grondwaterpeil structureel te verhogen en het water beter vast te houden. Op die manier komen gebieden periodes van droogte beter door. Bufferzones rondom natuurgebieden helpen daarbij en daarvan zouden er in de toekomst dan ook meer moeten komen. "In de gebieden waar dat al op orde is, zijn de effecten van een gebrek aan regen namelijk minder groot", legt Van Dongen uit. "Die kunnen een stootje hebben en herstellen sneller."

Een andere optie is om de regen die in de winter valt beter te benutten. Van Dongen: "De verwachting is dat neerslag in de winter juist gaat toenemen, dus daar moeten we van profiteren. Zorgen dat we een voorraad aanleggen en het water opslaan waar het valt."

Ook nu alweer droog

Intussen beginnen ook dit voorjaar de gevolgen van een inzettende droogte alweer zichtbaar te worden. Zo luidden de beheerders van het Renkumse Beekdal enkele dagen geleden in de Gelderlander de noodklok. De Molenbeek in het gebied heeft nu al geen water meer, omdat er nauwelijks water van de Veluwe stroomt dat in het gebied als kwel uit grond omhoog komt. Voor de natuur in het gebied is de droogte bedreigend, menen de beheerders.

Het grappige is dat het probleem nog niet overal aan de randen van de Veluwe speelt. Ze hebben de meeste beken die van de Veluwezoom rond Arnhem komen, nog wel water. Daar lijkt de situatie net wat beter te zijn dan in de buurt van Renkum. In het oosten en vooral in het zuidoosten van het land zijn er wel duidelijke watertekorten, te zien aan droogvallende beken en sloten, maar ook vennen die minder water dan normaal bevatten.

Voor de komende tijd wordt nog geen regen van betekenis verwacht.