Echte winters beginnen rond de Kerst. Gebeurt dat dit jaar ook?

Het mag dan zacht zijn in Nederland, de ontwikkelingen op de weerkaarten zijn spannend. Een hogedrukgebied trekt de komende dagen van Centraal-Europa via Frankrijk naar de Britse eilanden. Nu nog cirkelen er zachte luchtmassa’s omheen die bij ons een grijs, somber en zacht weerbeeld brengen. Zodra de kern van het hogedrukgebied echter boven de Britse eilanden is aangekomen en daar naar het noorden trekt, steekt aan de oostflank boven Scandinavië en het oosten van Europa een noordelijke wind op die daar steeds koudere lucht gaat aanvoeren.

Koude reservoir

Boven het noordoosten en oosten van ons continent bouwt zich dan, in de aanloop naar Kerst een indrukwekkend koude reservoir op. Er hoeft vanaf dat moment nog maar één ding te gebeuren: een ook bij ons naar richtingen tussen noord en oost draaiende wind. Met een hogedrukgebied dichtbij dat de koers volgt, zoals die nu wordt verwacht, lijkt dat een kwestie van tijd.

Dit laat onverlet dat de rekenmodellen het er op dit moment erg moeilijk mee hebben om te bepalen wanneer wat nu precies gaat gebeuren. Al dagenlang is de pluim van het ECMWF globaal vanaf komende zaterdag één grote chaos. Er is nauwelijks een pijl op te trekken. Dat het kouder wordt de komende week staat wel vast, maar wanneer precies en hoeveel is vooralsnog koffiedik kijken. Daarin zal ergens de komende dagen een keuze worden gemaakt.

Hogedruk naar Groenland en IJsland

Vervolgens lijken we voor lange tijd aan het hogedrukgebied vast te zitten, mogelijk wel 6 weken. Afgelopen vrijdag meldden we dat al toen we de 30-daagse verwachting van die dag bespraken. Inmiddels is er bij het ECMWF een nieuwe uitgekomen. Was vrijdag het idee nog dat het hogedrukgebied die hele 6 weken echt vlakbij Nederland zou liggen, met later in de periode een voorzichtige tendens naar zuidwaarts trekken, de nieuwe berekening laat het hogedrukgebied iedere week wat meer naar IJsland en Groenland verplaatsen. Uiteindelijk komt het in die regio aan en lijkt daar vervolgens langere tijd stil te gaan liggen.

Hoe noordelijker het hogedrukgebied komt, hoe groter de kans op winterweer in onze omgeving, zo suggereren de berekeningen. Is het volgende week nog chaos in de pluim, doordat iedere detailverandering in plaats en de vorm van het hogedrukgebied gevolgen heeft voor de windrichting en kan leiden tot het net wel of niet koud worden, in de week erna (de week tussen Kerst en de jaarwisseling) zou er meer structuur in moeten komen en wordt de wind makkelijker noordoost. Heeft de lange termijnberekening van het ECWMF vandaag gelijk, dan zou die noordoostelijke stroming in januari zelfs lang kunnen blijven aanhouden. Voor elk van de individuele weken worden die maand vandaag (ruim) beneden normale temperaturen verwacht.

Grote onzekerheid steeds

Het grappige is dat de pluimen van nu heel mooi laten zien wat in winters van vroeger vaak ook het geval moet zijn geweest: namelijk de enorme onzekerheid die er nog is over het hoe, wanneer en wat precies. Zo kan het zijn dat drukverdelingen, die er in potentie voor liefhebbers van winterweer veelbelovend uitzien, toch teleurstellen. Maar ook dat ze, op het moment dat je het eigenlijk niet (meer) verwacht, ineens de kou wel brengen. Vroeger zagen we altijd maar een berekening en niet de onzekerheid erachter, ook al was die er natuurlijk toen ook. Nu zie je de onzekerheid wel en zit je te wachten op het moment dat (eindelijk) een keuze wordt gemaakt.

Langdurig winterweer?

Al met al ziet het er voor de komende tijd spannend uit. Zoals we in onze winterverwachting al zeiden, is het voor wat er in de eerste helft van de winter gebeurt belangrijk hoe de MJO (de Madden-Julian Oscillation) zich ontwikkelt. De actiefste buiencomplexen liggen nu op het westelijke deel van de Grote Oceaan (fase 7) en lijken daar nog een tijdje actief te blijven. Er zou zelfs een kortdurende fase 8 uit kunnen komen. De combinatie van een la Niña, een QBO-oost (toenemend) en de fasen 6, 7 en 8 in de Madden-Julian Oscillation maakt dat in ons deel van de wereld indrukwekkende golven in de straalstroom ontstaan (zoals nu ook gebeurt), uitlopend in noordelijke hogedruk (waarnaar we de komende tijd op weg lijken te zijn). Valt alles goed, dan wordt het langdurig winterweer.