Een naam voor elk weerfenomeen? | Column

Sinds een paar jaar werkt het KNMI op stormgebied samen met de Britse en Ierse meteorologische dienst. Stormen in deze regio krijgen een naam uit een lijst die van tevoren wordt vastgesteld. Het land dat het eerst met de storm te maken krijgt, kent de naam in principe toe. De bedoeling van dat namensysteem is om meer duidelijkheid en consistentie te scheppen, zodat mensen beter weten waar ze aan toe zijn.

Verwarring

Dat is een prima streven, en soms gaat dat ook hartstikke goed. Toch is de verwarring al regelmatig groot geweest. Bijvoorbeeld doordat de verschillende landen verschillende definities van ‘storm’ hanteren. Of vanwege de verschillende criteria voor het wel of niet geven van een naam. En ook: een storm die bij de buren al een naam heeft gekregen en vervolgens bij ons aanklopt, kan hier met windkrachtje 5 bekeken zijn.

Vorige week hadden wij zelf de eerste storm van het seizoen. Op Vlieland raasde een uur lang een noordwester van 9 Beaufort langs, waarmee aan de criteria van het KNMI werd voldaan. Toch heeft de storm geen naam gekregen. Een storm krijgt van ons pas een naam als het KNMI daarvoor code oranje heeft uitgegeven, en dat gebeurt weer op basis van andere criteria. Tja: wel een storm, geen naam, geen storm, wel een naam: alle varianten komen voor, en het wordt er niet altijd duidelijker op (en daar was het toch om te doen).

Nog meer namen?

Mogelijk wordt het nu nog gekker: de laatste tijd gaan er steeds vaker stemmen op om elk (extreem) weersysteem een naam te geven. In verschillende landen gebeurt dat al. In Italië doen ze dat bijvoorbeeld met hittegolven. Dit jaar was het in hittegolf ‘Lucifer’ (toepasselijk) waarin verschillende hitterecords werden verpulverd. In Griekenland is onlangs een heus ‘hoofd hittebestrijding’ aangesteld en haar eerste wapenfeit was het voortaan geven van namen aan hittegolven.

Weersysteem te koop

In Duitsland is het al helemaal een dolle boel: elk lagedrukgebied en elk hogedrukgebied krijgt daar sowieso een naam, ook als er niets noemenswaardigs door gebeurt. En dat niet alleen: je kunt ze zelfs kopen. Voor het luttele bedrag van 200 euro kun jij een naam verzinnen voor een lagedrukgebied. Je eigen naam, de naam van je partner, of je huisdier: mag je zelf weten. Wil je een hogedrukgebied hebben, moet je nog wat dieper in de buidel tasten, want die blijven meestal veel langer en geven vaak lekkerder weer. Voor 300 euro kun je dan extra lang jouw gekozen naam in de weerberichten horen. Detail: de storm die bij ons vorige week géén naam kreeg, heette in Duitsland dus gewoon Daniël.

Wat minder officieel

Het kan ook heel anders. In San Francisco kennen ze bijvoorbeeld ‘Mike the Fog’. De mist, die daar ontzettend vaak het zicht rond de Golden Gate bridge belemmert, heeft van de locals de liefkozende naam Mike gekregen. Niets officieels aan, maar als Mike er weer is, dan weet je het wel. In Nederland hebben we ook al wat minder officiële namen langs horen komen. Misschien herinner je je nog ‘The beast from the east’ van enkele jaren geleden. Of de ‘Siberische beer’, van 2012. En áls je je die nog herinnert, dan heeft die term dus effect gehad, zou je kunnen zeggen.

Alles een naam

Maar het gaat verder dan dat. Sommigen vinden bijvoorbeeld dat ook hevige regenval, zoals die in Limburg afgelopen zomer, een naam zou moeten krijgen. Of verwoestende buien, misschien die van het type waar de valwind in Leersum dit jaar uit ontstond. Allemaal met het argument om de bevolking en beleidsmakers beter te doordringen van de ernst van de zaak.

Is ‘Trudy’ indrukwekkender dan ‘code rood’? Dwingt ‘Jan’ meer respect af dan ‘zeer zware buien’? Misschien wel, misschien niet. Maar hoe doe je dat dan? Een fikse bui heeft misschien maar 10 minuten nodig om te ontstaan, schade aan te richten en weer te verdwijnen. Dan loop je al gauw achter de feiten aan. En is een korte hevige bui ‘erger’ dan 20 iets minder hevige buien achter elkaar? En hele andere dramatische weerfenomenen dan? Hoe geef je bijvoorbeeld droogte een naam?

Hoe dan

Het zijn vooral heel veel vragen die hier oppoppen. De crux is: je gaat eigenlijk meteen op zoek naar criteria, maar juist die harde criteria kunnen voor een heleboel nieuwe onduidelijkheid zorgen. Als de temperatuur in een superhete periode één keer op 24,9 graden blijft steken, mag het officieel geen hittegolf meer heten. Ook al vallen de mussen in de dagen eromheen bij bosjes van het dak; het telt niet.

Tja: als je bewustwording wil creëren en mensen beter wil voorbereiden, dan kunnen namen in veel gevallen echt wel helpen. Maar het gaat er dan natuurlijk om wat de mensen gaan ervaren met het weer dat eraan komt. Harde criteria zijn hierbij bepaald niet zaligmakend, blijkt regelmatig. Leuk voor de statistici en feitjesfetisjisten – en daarvan zijn er nogal wat in weerland – maar als het dak van je huis waait, heb je er helemaal geen boodschap aan of het nu wel of niet precies een uur lang windkracht 9 was.

Ervaring en gevoel

Dus wat dan wel? Gelukkig weten veel van die feitjesfetisjisten ook heel goed in te schatten wanneer er iets bijzonders aan de gang is, en wat het voor gevolgen zou kunnen hebben. Ook wordt er sinds jaar en dag al volop overlegd tussen de verschillende weerbedrijven, als er zoiets staat te gebeuren. Dat is top. Want niet elke hittegolf is rampzalig. Niet elke storm is heel erg. En sommige wel. En meestal zit hem dat niet in allerlei strakke definities, maar in jarenlange ervaring in het staren naar weerkaarten, én naar buiten. Criteria en regeltjes loslaten vinden we heel erg moeilijk, maar misschien is het fingerspitzengefühl van de juiste mensen hier toch een veel betere raadgever.