Eerste sneeuw en vorst in Scandinavië en Siberië

In Nederland is van koud weer natuurlijk nog lang geen sprake. Sterker nog, volgende week krijgen we zelfs te maken met een aantal zomerse dagen. In andere delen van het noordelijk halfrond is dat echter een heel ander verhaal. In Scandinavië viel gisteren vooral in de hoger gelegen gebieden al wat sneeuw en vanochtend vroor het op veel plekken. In het Noorse Folldal (700 meter hoogte) daalde de temperatuur zelfs naar -8,6 graden, volop winters dus. Niet alleen in Scandinavië liggen de temperaturen onder normaal. Ook in het uiterste noordoosten van Siberië valt vanaf maandag Koning Winter binnen met sneeuw en vorst. En dat terwijl het er in vorige jaren vaak nog ruim 10 graden werd.

Licht winters in Scandinavië

De afgelopen dagen viel in delen van Noorwegen en Zweden de eerste sneeuwval sinds de zomer. Vanaf zo'n 700 meter hoogte kleurt het lokaal al wat wit en boven de 1.000 meter ligt er op sommige plekken al een gesloten laag sneeuw. Vanochtend vroor het bovendien op uitgebreide schaal. In het noorden van Zweden daalde de temperatuur in Latnivaara (450 meter) naar -5,2 graden. In het zuidelijker gelegen Folldal (Noorwegen) daalde de temperatuur op 700 meter hoogte naar -8,6 graden. Hoewel vorst begin september niet uniek is in delen van Scandinavië, lagen de temperaturen wel zo'n 5 tot 10 graden onder normaal.

De komende dagen wordt het in Scandinavië weer zachter door een aanvoer vanuit het zuiden. Op woensdag zou het onder andere in Oslo en Stockholm zelfs tegen de 25 graden kunnen worden. Aan het einde van volgende week lijken de kansen op kouder weer - zeker in het noorden van Scandinavië - echter weer toe te nemen. Er komt dan mogelijk weer een nieuwe portie koude lucht vanaf de Noordpool afzakken naar het zuiden. Wat verder opvalt is dat het zeewater in de Botnische Golf normaal tot zelfs iets te koud is. Dat is opvallend, want in de eerste helft van deze zomer was het zeewater er soms wel 2 tot 4 graden warmer dan normaal. Door het koudere weer dan normaal is het zeewater dus flink afgekoeld.

Vroege winterinval Noordoost-Siberië

In het uiterste noordoosten van Siberië doet Koning Winter begin volgende week z'n intrede. Een lagedrukgebied brengt koude lucht vanaf de Noordpool met zich mee en zorgt voor sneeuw en vorst. Over een kleine week ligt er in een gebied zo groot als heel West-Europa een laagje sneeuw van 2 tot 10 cm, in de hoger gelegen gebieden zelfs tot 30 cm aan toe. Misschien klinkt dit vrij gewoon voor het uiterste noordoosten van Siberië, maar dat is het niet. De afgelopen jaren viel er pas eind september of begin oktober op zo'n grote schaal sneeuw. In de eerste helft van september was het de afgelopen 30 jaar gemiddeld zo'n 5 tot 10 graden boven nul.

Met het ontstaan van een sneeuwdek gaan ook de temperaturen duidelijk naar beneden. In Bilibino, een dorp iets boven de Poolcirkel, blijft het vanaf maandag waarschijnlijk een week lang vriezen. Dat staat in schril contrast met voorgaande jaren. Vorig jaar bleef het pas op 25 september de hele dag vriezen. In 2018 werd het half september zelfs nog 23 graden en bleef de temperatuur pas op 10 oktober de hele dag onder het vriespunt. Kortom, dat Koning Winter al begin september binnen valt is zelfs voor het noordoosten van Siberië behoorlijk vroeg.

Invloed op ons land?

Nu is de vraag of deze ontwikkelingen nog een invloed hebben op het weer bij ons later deze herfst en komende winter. Tot nu toe zijn er geen eenduidige onderzoeken geweest naar de directe invloed van bijvoorbeeld vroege sneeuwval in Siberië op het winterweer in Europa. Dat betekent echter niet dat dit soort ontwikkelingen niets uitmaken voor het weer in ons land.

In de loop van de herfst breidt het sneeuwdek en de kou zich vanuit Noordoost-Siberië altijd uit naar het westen en koelt het noorden van Scandinavië steeds verder af. Nu het in Noordoost-Siberië al snel koud lijkt te worden, kan dit mogelijk voor een snellere uitbreiding van koude lucht naar het westen zorgen. Dat betekent niet direct dat de kansen op winterweer in Nederland daarmee groter worden, maar een noordoostenwind kan dan wel extra koud zijn.

Vorig jaar hadden we in januari bijvoorbeeld een week lang te maken met een noordoostenwind, maar het vroor nauwelijks. Dat alles doordat de Botnische Golf en Oostzee veel warmer waren dan normaal en het zelfs in Oost-Europa nauwelijks vroor. Niet alleen de windrichting is dus van belang voor winterweer, maar ook de temperaturen in onze 'brongebieden'. In dat opzicht zijn vroege invallen van koude lucht in Noord-Europa en Siberië dus geen slechte situatie, al kan er in de komende maanden natuurlijk nog genoeg veranderen.