Groeiseizoen 2021 zonder groot neerslagtekort

Sinds het begin van de metingen in 1901 kwam het landelijk gemiddelde neerslagtekort 27 groeiseizoenen boven 200 millimeter uit. Deze eeuw gebeurde dat in 2003, 2006, 2009, 2013, 2018, 2019 en 2020. In de vorige eeuw gebeurde dit gemiddeld eens in de 5 jaar, maar deze eeuw eens in de 3 jaar.

Extreme droogte komt dus vaker voor en ook in langere series. In de vorige eeuw kwamen soms series van 2 jaren voor, waarbij het tekort op tenminste 200 millimeter uitkwam. Dit was in 1933/1934, 1975/1976, 1982/1983, 1989/1990 en 1995/1996. Deze eeuw kwam het voor het eerst tot een serie van drie kurkdroge zomers, van 2018 t/m 2020. In ruim 100 jaar kreeg de natuur niet zo’n klap te verduren.

Eindelijk voldoende water

Het koele en natte weer afgelopen lente was een verademing voor de natuur. Sinds 2006 was er niet zoveel regen gevallen en daardoor kon het grondwater zich goed herstellen. Het gemiddelde neerslagtekort in Nederland bedroeg vlak voor het einde van de lente nog 0 millimeter. Alleen in 1923 bedroeg het neerslagtekort aan het einde van de lente ook 0 millimeter. Wat een verschil met afgelopen jaren! In 2020 was het neerslagtekort aan het eind van de lente al opgelopen tot 163 mm, een record.

In de zomerperiode kende juni een droge en hete periode, waarin het neerslagtekort snel kon oplopen tot ruim 80 mm. Vanaf de tweede helft van juni werd de zomer geteisterd door zware plensbuien. Uiteindelijk telde de zomer 16 dagen met zware neerslag in ons land (50 mm of meer op één van de officiële meetpunten), het oude record was 14 dagen in 2006. Het neerslagtekort nam daardoor snel af. In de droge septembermaand kon het tekort toch weer opkrabbelen tot 85 mm op 28 september. In het huidige klimaat valt de piek gemiddeld eerder op 9 augustus en deze bedraagt 125 mm. In 2016 bleven we voor het laatst onder de normaal.

Regionale verschillen

Het natte voorjaar was perfect voor de natuur. Er viel flink wat regen gelijkmatig verdeeld over het land. Daardoor kon het grondwater zich goed herstellen. In de zomer viel de neerslag juist uit zware plensbuien. Daardoor viel op veel plekken veel te veel water in korte tijd, waardoor water wegstroomde in sloten en riolen en de natuur er weinig mee kon. En er waren ook plekken waar zoveel regen viel, dat de bodem verzadigd raakte en sprake was van een neerslagoverschot. Dit gebeurde in het noorden van het land, delen van Noord-Holland, de Veluwe en Zuid-Limburg. Zo is op dit moment in de Limburgse heuvels en lokaal in Friesland sprake van een neerslagoverschot van 150 mm.

In het Groene Hart verliep het groeiseizoen relatief droog en daar is het neerslagtekort, zoals in de kaart hieronder te zien, opgelopen tot 200 mm. Dit geldt ook voor delen van het noorden en westen van Brabant. Ook in Zeeland en de rest van Zuid-Holland is het relatief droog. Komende dagen wordt flink wat regen verwacht, waardoor dit neerslagtekort snel zal teruglopen.

Droogste en natste jaren

In de top-10 jaren met de extreemste droogte vinden we 3 jaren uit deze eeuw. Op een 9e plek staat 2003 met maximaal 244 mm tekort, op een 8e plek staat 2020 met 253 mm tekort en op een 5e plaats 2018 met 319 mm tekort. Het droogste jaar ooit was 1959 met 381 millimeter tekort. De piek werd in dat jaar overigens pas in oktober bereikt. Op een tweede plek staat 1976 met 362 mm, gevolgd door 1921 met 346 mm neerslagtekort.

Natuurlijk zijn er ook jaren waarbij er vrijwel de hele tijd amper een neerslagtekort is geweest. Zo was het maximale neerslagtekort 13 keer nog kleiner dan dit jaar. In de top-10 vinden we 2000 op een tiende plek met hooguit 78 mm tekort. 2012 staat zelfs op een vierde plek met een maximaal neerslagtekort van slechts 60 mm. In 1968 was het maximale neerslagtekort niet groter dan 53 mm, een record. Daarna volgen 1972 met 54 mm en 1965 met 57 mm.