Grote temperatuurverschillen oorzaak van verwoestende tornado's in de VS
De afgelopen 24 uur trokken meerdere verwoestende tornado's over de Verenigde Staten. Vooral de staat Kentucky is zwaar getroffen. Door onder andere ingestorte gebouwen zijn hoogstwaarschijnlijk tientallen mensen om het leven gekomen. Ook in andere staten zoals Tennessee, Missouri en Arkansas waren slachtoffers te betreuren. De zware onweersbuien die gepaard gingen met krachtige tornado's waren het gevolg van grote temperatuurverschillen in het land. Aan de voorzijde van het koufront liep de temperatuur op naar maar liefst 15 graden boven normaal, terwijl daarachter veel koudere lucht binnen stroomde.Ze zijn in de Verenigde Staten wel wat gewend als het gaat om tornado's. Vooral in Tornado Alley zijn zware onweersbuien met tornado's in de lente en zomer geen uitzondering. Maar de situatie van de afgelopen 24 uur is ook voor die omgeving uitzonderlijk. In december is de kans op tornado's in de VS namelijk het laagst van alle maanden. Dat komt doordat de warme en vochtige lucht vaak te zuidelijk zit. Mocht het dan toch tot een botsing van de warme en koude lucht komen, dan is dat vaak in het zuiden van de VS en zijn de tornado's minder krachtig dan in de lente en zomer.
Ideaal recept voor zware onweersbuien
Van woensdag tot en met vrijdag kwam met een zuidenwind zeer warme en vochtige lucht het zuiden en midden van de VS binnen. Gisteren werd het in Oklahoma Stad maar liefst 26 graden, terwijl temperaturen van 10 à 11 graden overdag daar normaal zijn voor de tijd van het jaar. In deze zeer warme en vochtige lucht konden gemakkelijk zware onweersbuien ontstaan. Een maat voor de beschikbare energie voor onweersbuien is CAPE, oftewel de beschikbare energie voor convectie. Die liep in Oklahoma, Arkansas, Missouri en Kentucky op tot zo'n 2.500 J/kg. Dat zijn waarden die bij ons alleen bij zware onweersbuien in de zomer voorkomen.
Wat verder een belangrijke rol speelde was de grote hoeveelheid aan windschering. Wanneer de windsnelheid- en richting aan de grond en op hoogte sterk van elkaar verschillen, kunnen onweersbuien zich vaak beter ontwikkelen. De afgelopen 24 uur lag de straalstroom - een hele sterke wind op grote hoogte - precies boven die omgeving. Daardoor was de windschering zeer hoog met waarden die in ons land zelden voorkomen. Samen met de grote hoeveelheid energie vormde de windschering een ideaal recept voor zware onweersbuien met kans op tornado's.
Uitzonderlijke tornado
Dankzij de grote hoeveelheid aan windschering konden de onweersbuien zich heel goed organiseren tot één lijn. Op een gegeven moment strekte het koufront met zware onweersbuien zich uit van Austin in Texas tot aan Pittsburgh in Pennsylvania. Dat is een afstand van maar liefst 2.000 kilometer, vergelijkbaar met de afstand van ons land tot aan Moskou. Een van de tornado's op het koufront zou helemaal uitzonderlijk zijn geweest.
Deze tornado heeft mogelijk maar liefst 400 kilometer afgelegd, een afstand net zo lang als van Groningen naar Luxemburg. Mocht de tornado de hele tijd de grond hebben geraakt, dan zou het een absoluut record zijn wat betreft de afgelegde afstand door één tornado. Ook zou het de eerste tornado in december ooit zijn die door vier verschillende staten is getrokken. Verder was de kracht van deze tornado ook uitzonderlijk, zeker voor december. Mogelijk is het zelfs de eerste tornado in de EF5 categorie - de zwaarste die er is - sinds mei 2013. Daarvoor zouden de windsnelheden hoger moeten zijn geweest dan 320 km/h. Of dat daadwerkelijk het geval was wordt nu nog onderzocht, maar het is hoe dan ook een uitzonderlijke tornado geweest.
Dit zijn beelden uit Mayfield (Kentucky) van de enorme schade die is aangericht door een tornado:
Na een tijdelijke afkoeling dit weekend lijkt het begin volgende week opnieuw extreem warm te worden in grote delen van de Verenigde Staten. Mogelijk lopen de temperaturen lokaal op naar waarden meer dan 20 graden boven normaal. Ter vergelijking, in Nederland zouden we dan te maken hebben met zomerse temperaturen in de maand december. In de tweede helft van volgende week volgt dan opnieuw een duidelijke afkoeling, maar de kans op zulk noodweer als de afgelopen 24 uur lijkt klein.
