Halve graad opwarming in 10 jaar!

Door het langjarig gemiddelde te berekenen, kunnen we het weer van nu vergelijken met dat in het verleden. Het is belangrijk dat het klimaat elke tien jaar wordt geactualiseerd, want je wilt niet vergelijken met een oud klimaat. Als je de verschillende klimaten naast elkaar zet, wordt objectief duidelijk of sprake is van klimaatverandering. Dat is duidelijk het geval, want gemiddeld over het land is de temperatuur met een halve graad gestegen.

Voor de derde keer een forse opwarming

Als we naar De Bilt kijken, dan is de gemiddelde jaartemperatuur voor de derde keer fors omhoog gegaan. Sinds het begin van de historische waarnemingen in 1706 is dit niet eerder gebeurd. Tussen 1706 en 1990 lag de gemiddelde jaartemperatuur rond 9 graden. Bij elke tienjaarlijkse verschuiving van het klimaat werd het soms een fractie warmer of kouder (maximaal 0,2 graden). Op één uitzondering na, in de periode 1781-1810 ging de jaartemperatuur bij het verschuiven van de klimaatperiode 0,4 graden omlaag van 9,0 naar 8,6 graden. Daarna ging de gemiddelde temperatuur zeer langzaam weer omhoog naar circa 9 graden en in de periode 1961-1990 was dit gemiddelde 9,4 graden geworden.

Daarna gingen alle remmen los. De klimaatperiode 1971-2000 brak een record door 0,4 graden op te warmen. Vervolgens steeg de temperatuur in de periode 1981-2010 met 0,3 graden en het huidige klimaat, 1991-2020, is weer 0,4 graden opgewarmd. Het langjarig gemiddelde bedraagt inmiddels 10,5 graden. Vanaf 2021 is dit dus ‘de normaal’, maar in de 18e  en ook in de 19e eeuw was er maar één jaar dat warmer was dan de huidige norm. De hele 20e eeuw telt er 5, gemeten vanaf 1989. Deze eeuw telt 14 jaren warmer dan 10,5 graden.

Aantal koudegolven gehalveerd

Een opwarming van 0,4 graden over tien jaar lijkt niet zoveel, maar in de praktijk wordt al snel duidelijk dat de koudste en warmste dagen van het jaar door klimaatverandering harder opwarmen. Zo was de koudste winternacht uit het vorige klimaat in De Bilt gemiddeld -10,5 graden. Strenge vorst was toen nog normaal en kwam jaarlijks gemiddeld 2 keer voor. In het huidige klimaat is de koudste winternacht -9,8 graden en komt strenge vorst (<-10 graden) gemiddeld nog maar 1 keer per winter voor. En zelfs dát gemiddelde hebben we al 8 jaren niet meer gehaald! Een absoluut record, de vorige eeuw telde hooguit een serie van 3 winters zonder strenge vorst.

Verder telde het oude klimaat in totaal 5 nachten met zeer strenge vorst in De Bilt, waarbij het kouder dan -15 werd. Tussen 1991 en 2020 gebeurde dit in 4 nachten. Het aantal ijsdagen, waarop het de hele dag blijft vriezen, is afgenomen van gemiddeld 8 naar 6. Het aantal dagen met matige vorst (<-5) is afgenomen van 13 naar 10 en het aantal vorstdagen (<0 graden) daalt van 58 naar 53. Het totaal aantal officiële koudegolven ligt in de periode 1981 t/m 2010 op 8. Voor de periode 1991 t/m 2020 is het totaal aantal koudegolven in De Bilt gehalveerd naar 4 stuks!

Toch betekent klimaatopwarming niet dat zeer koude winterdagen niet meer voor kunnen komen. De kans daarop wordt alleen steeds kleiner. De laagst gemeten temperatuur in De Bilt tussen 1981 en 2010 was -18,3 graden op 8 januari 1985. Tussen 1991 en 2020 was de koudste nacht met -18,9 graden op 4 februari 2012 een fractie kouder. Dit was op het hoofdstation de op 5 na laagst gemeten temperatuur sinds 1901.

Aantal zeer hete dagen meer dan verdubbeld

Tot zover de teleurstellende winterstatistieken. Als we naar het zomerhalfjaar kijken dan zien we ook schokkende cijfers. De gemiddeld warmste zomerdag is opgewarmd van 32,1 naar 33,0 graden, een stijging van ruim één graad! Het totaal aantal zeer hete dagen van 35 graden of warmer is gestegen van 3 naar 7. De heetste dag uit de vorige klimaatperiode was 35,7 graden op 19 juli 2006. In de nieuwe periode is dat voor De Bilt 37,5 graden op 25 juli 2019, de dag dat regionaal de 40 graden werd geslecht.

Het totaal aantal officiële hittegolven is toegenomen van 13 tussen 1981 en 2010 naar 17 tussen 1991 en 2020. We zijn dus in tien jaar tijd al 4 koudegolven kwijt en 4 hittegolven rijker. In de vorige eeuw kwamen nog meer koudegolven dan hittegolven voor. Dat beeld is inmiddels omgeslagen.

Ook de normale zomerdagen laten een flinke opwarming zien. Het gemiddeld aantal warme dagen van 20 graden of warmer is gestegen van 85 naar 93. Zomerse dagen van 25 graden of warmer komen nu jaarlijks gemiddeld 28 dagen voor tegen 26 dagen in de vorige klimaatperiode en het gemiddelde aantal tropische dagen is gestegen van 4 naar 5. Tussen 1981 en 2010 was het bovendien nog normaal dat we af en toe een zeer koele zomer zonder 30 graden hadden, dit gebeurde in 1981, 1987, 1988 en 1993. In de huidige klimaatperiode was dit alleen nog maar in 1993 en voor kinderen, tieners en twintigers is een zomer zonder tropische hitte inmiddels ondenkbaar!

Aantal mooi-weerdagen stijgt flink

In De Bilt is het jaarlijks gemiddelde aantal mooi-weerdagen flink toegenomen van 45 naar 53. Een mooi-weerdag is een dag waarbij het warmer is dan de normale temperatuur, het droog blijft en de zon meer dan de helft van de tijd schijnt. Omdat de normale temperatuur in het nieuwe klimaat is meegestegen, betekent dit dus dat deze forse toename in mooi-weerdagen ook komt door de toegenomen hoeveelheid zon of de afname in neerslagdagen. Komende dagen kijken we verder of in de nieuwe klimaatperiode de hoeveelheid zon en neerslag zijn veranderd.