Hardnekkig hogedrukgebied veroorzaakt historische 'winddroogte'

Grote delen van Schotland en Engeland beleven dit jaar de meest windarme periode van in elk geval de laatste 60 jaar, zo blijkt uit gegevens van het Europese Copernicus programma. De gemiddelde windsterkte in Schotland op 100 meter hoogte is dit jaar tot nu toe 12 procent lager dan normaal, met als gevolg dat de productie van windenergie er meer dan 30 procent lager ligt.

Het gebrek aan wind draagt bij aan de stijging van de prijzen van andere energiesoorten, zoals gas en elektriciteit. Als windmolens en bij voorbeeld zonnecollectoren (ook de zon schijnt dit jaar minder dan in voorgaande jaren) minder energie produceren, moet dat tekort op een andere manier worden aangevuld. In Schotland komt daar nog eens bij dat er ook duidelijk minder neerslag dan normaal is gevallen; slecht nieuws voor de waterkrachtcentrales in het gebied.

Het probleem speelt op veel plaatsen

Niet alleen in Europa is het weer mede veroorzaker van de energiecrisis van dit moment, ook op andere plaatsen op aarde treden problemen op. Zo wordt het westen van de VS al lange tijd door een enorme droogte getroffen die ertoe leidt dat veel van de stuwmeren in het gebied op hun laagste punt ooit staan en waterkrachtcentrales niet meer voldoende gevoed kunnen worden. Een vergelijkbaar probleem speelt in Zuidwest-Europa, in grote delen van Spanje.

Extreme hitte in beide droogtegebieden was er in de zomer oorzaak van dat de energiebehoefte enorm steeg, door het gebruik van airco’s. In grote delen van Rusland koelde het de afgelopen tijd juist snel af, zo snel dat de stadsverwarming op veel plaatsen weken eerder dan in voorgaande jaren moest worden gestart, wat tot een sterk stijgende vraag naar gas leidde.

Hardnekkig hogedrukgebied de veroorzaker

Het windarme weer bij ons wordt veroorzaakt door een hogedrukgebied dat dit jaar zeer hardnekkig is en vaak op de Oceaan net ten westen van de Britse eilanden ligt. Ook nu is dat hogedrukgebied nog steeds van de partij. Meteorologen overal ter wereld wijten de aanwezigheid van dit hogedrukgebied en een ander, op de Grote Oceaan net ten westen van de VS aan de hoge watertemperaturen die op dit moment op het noordelijke deel van de Grote Oceaan en vrijwel de gehele Atlantische Oceaan worden gemeten. Die situatie verandert de komende tijd maar nauwelijks.

Het grillige weer, de nu tegenvallende opbrengsten van duurzame energieproductie, gecombineerd met de stijgende vraag naar energie, de energietransitie (waarbij op diverse plaatsen productiecentrales die op kolen, gas en kernenergie draaiden zijn uitgeschakeld) en geopolitieke spanningen rond gasleveringen vanuit Rusland maakt dat de energieprijzen de afgelopen maanden spectaculair zijn gestegen. Daarbij komt dat een land als Nederland moeite heeft om de gasvoorraden, die door de vorstperiode van de afgelopen winter en het koude voorjaar dat erop volgde moesten worden aangesproken, aan te vullen, ook omdat de productie van gas in Groningen vrijwel is gestopt. Wat dat betreft, wordt met spanning naar de winter uitgekeken.

Later volgende week meer wind?

Voor wat de korte termijn betreft, lijkt het hogedrukgebied bij ons nog tot en met het weekend in de buurt te blijven. Begin volgende week trekt het waarschijnlijk naar het oosten en kunnen lagedrukgebieden op de Oceaan hun invloed naar het noordwesten van Europa uitbreiden. De wind bij ons draait dan naar het zuidwesten, het weerbeeld wordt geleidelijk wisselvalliger en – doordat storingen onze omgeving weer kunnen bereiken – gaat ook het weer harder waaien.