Het onwaarschijnlijke huwelijk tussen kerst en sneeuw

Extra glans

Meteorologen zoals wij kunnen er dan ook de klok op gelijk zetten: elk jaar, zo in het begin van de herfst, de blaadjes zitten nog aan de bomen, we zijn nog maar net uitgemopperd over hoe vroeg de pepernoten er zijn, popt de vraag op: krijgen we een witte kerst? Het antwoord is meestal een simpele ‘nee’, want in de afgelopen 120 jaar is het maar 8 keer voorgekomen dat we een echte witte kerst hadden volgens de officiële definitie. Lokalere winterse taferelen zijn er wel wat vaker geweest dan dat. Het lijkt allemaal net een beetje extra glans te geven aan het kerstfeest. Dus zodra er een paar potentiële sneeuwvlokken in de kaarten verschijnen, begint ons hart al sneller te kloppen.

‘Gelukt’

Dit jaar was dat niet anders. Sterker nog, als je de weerverhalen een beetje gevolgd hebt, weet je dat de ontwikkelingen in de aanloop naar de kerstdagen dit jaar ongemeen spannend zijn geweest. En nu lijkt er inderdaad, precies op Eerste Kerstdag, een beetje sneeuw te gaan vallen. De euforie is groot. ‘Het is gelukt’; zo voelt het een beetje, terwijl niemand ook maar iets gepresteerd heeft wat hieraan heeft bijgedragen.

Sneeuwpret

Dat sneeuw an sich al voor euforie kan zorgen, hebben we eerder dit jaar nog gezien. Midden in een lockdown kwam er een sneeuwstorm. Heel Nederland rende uitgelaten naar buiten met de slee en de schaatsen, en even was er helemaal geen coronapandemie meer. Tja, Nederlanders zijn nu eenmaal dol op sneeuw en ijs. Misschien wel omdat het bij ons vrij zeldzaam is dat er een lekker dik pak valt. Bovendien blijft de sneeuw meestal ook niet lang liggen, omdat de winterse neerslag bij ons vaak valt vlak voor het binnendringen van warmere lucht. Als het dan eens lukt, is het een soort cadeautje.

Sfeerplaatje

Maar waarom is sneeuw op 25 december zó veel leuker dan op, ik noem maar wat, 28 december? Tja, die magie van de kerstdagen. Kerst wordt voortdurend neergezet als een feest van warmte, liefde, gezellig samenzijn en licht, in schril contrast met de koude donkere dagen. Op die manier wordt het natuurlijk ook van alle kanten aan ons opgedrongen. Films, muziek, reclames: alles leunt volledig op die sfeer van warme gevoelens, samenzijn met de familie, en alles is mooi en fijn en magisch en knus. Uiteraard ligt er daarbij voortdurend een dik pak sneeuw of dwarrelen de vlokken op het moment suprême glinsterend naar beneden. Nee, zonder sneeuw is het eigenlijk niet echt kerst.

Santa

En dan is er nog de kerstman. Met zijn dikke jas, verstandige sneeuwlaarzen, gloeiende rode wangen en warme muts. En of het nu de Noordpool is, of dat ene dorpje in Finland: hij woont op een extreem koude besneeuwde plek. Hij komt niet voor niks met de slee. In Bethlehem, waar dat andere kerstverhaal vandaan komt, zal de sneeuwhoogte niet indrukwekkend zijn geweest.

Opmerkelijk genoeg is deze kerstman, of Santa Claus, min of meer ontstaan uit onze eigen Sinterklaas, die werd ‘meegenomen’ naar Amerika door kolonisten in de 19e eeuw. De oorsprong daar weer van, is de bisschop van Myra – althans, daar gaan wij in Nederland meestal vanuit. Maar Myra ligt in Turkije, dat dan weer niet erg bekend staat als een typisch sneeuwland. Andere theorieën over de oorsprong van Sinterklaas en de kerstman gaan uit van de Noordse mythologie. En dan vooral de oppergod Odin of Wodan, die met zijn rode mantel en witte baard op zijn achtbenige paard door de lucht trok.

Ook in andere culturen dan de onze kennen ze dit soort figuren. Of het nu ‘Grootvadertje vorst’ is, de ‘kerstkabouter’ of de ‘kerstjongens’; het komt op hetzelfde neer. Allemaal komen ze uit koude winterse oorden om ons een beetje warmte te brengen. Zo vinden veel van onze kersttradities en -taferelen dus hun oorsprong in gebieden waar ze in deze tijd meestal wél tot hun oren in de sneeuw zitten.

In de koloniale tijd zijn de westerse tradities over de hele wereld verspreid. Zodat ook in Afrika nu nog kerstbomen versierd worden en in Brazilië, waar het komende zaterdag 27 graden is, sneeuwpopdecoraties staan. Al moet je op sommige plekken wat harder dromen van die witte kerst; het lijkt een universele droom.

Jackpot

Maar zoals altijd trekt het weer zich helemaal niets aan van onze kalender. Sneeuw komt bij ons vaker een stuk later in de winter voor. Een witte kerst in Nederland, daar moet je heel veel geluk voor hebben. Juist ook die geluksfactor, het feit dat het zo zeldzaam is, geeft een witte kerst iets bijzonders. Wij hebben deze specifieke datum een grote betekenis gegeven, en zo krijgt ook alles wat op die datum gebeurt net iets meer betekenis. Eigenlijk net als op je verjaardag. En als dat dan iets is wat het bijbehorende, alomtegenwoordige sfeerplaatje he-le-maal compleet maakt, dan heb je echt de jackpot getroffen.

En warempel: dit jaar lijken we toch echt geluk te hebben. Niet in het hele land, maar de kansen dat sommige regio’s zaterdag wit kleuren zijn heel reëel. Let it snow, let it snow, let it snow!