Hoe zacht kan het in de winter worden?

De eerste officiële zachte dag, waarbij de temperatuur in De Bilt op 15 graden of meer uitkomt, valt in het huidige klimaat gemiddeld op 10 maart. In het voorjaar wordt dit ook wel de eerste lentedag genoemd. Door klimaatverandering valt de eerste lentedag steeds vroeger, zo viel de eerste lentedag 30 jaar geleden gemiddeld 16 dagen later dan nu op 26 maart. In het zuidoosten wordt het een week vroeger de eerste 15 graden gemeten, gemiddeld in de eerste dagen van maart.

Zeer vroege lentedagen in januari

Soms worden lentetemperaturen al in de wintermaanden gemeten. De vroegste officiële zachte dag ooit was op 13 januari 1993 met in De Bilt 15,1 graden als maximumtemperatuur. In het zuidoosten is de eerste lentedag al op 5 januari 1999 gemeten. Toen steeg de temperatuur in Oost-Maarland (Zuid-Limburg) naar 16,4 graden en een dag later werd het 15,9 graden.

Overigens kan het in januari nóg zachter zijn, in de strenge winter van 1947 kon eventjes bijzonder zachte lucht tot ons land doordringen. Op 16 januari werd het in Sittard 16,0 graden en Maastricht 16,5 graden. Daarna viel de winter weer in en op 28 januari werd het in Maastricht niet warmer dan -8,4 graden! De eerste lentetemperaturen zeggen dus niets over het vervolg van de nawinter.

Warme februaridagen

Wanneer de zon meer kracht krijgt in februari kan de temperatuur in deze laatste wintermaand soms nog wat verder oplopen. Ze weten we uit historische waarnemingen dat het op 10 februari 1899 maar liefst 19,2 graden werd in Winterswijk, 18,8 graden in Maastricht en 18,2 graden in De Bilt. Ook 18 februari 1920 was het zeer zacht met 19,2 graden in de Limburgse hoofdstad en op 29 februari 1960 werd het in de Limburgse heuvels in Epen 19,5 graden.

Toch kan het nóg warmer zijn in februari. Lange tijd stond het landelijke warmterecord op naam van Winterswijk. Op 26 februari 1900 werd daar een temperatuur van 20,3 graden afgelezen. Dit record leek onaantastbaar, maar daar maakte de klimaatverandering korte metten mee. Op 24 februari 1990 werd op twee weerstations in Zuid-Limburg een warme dag genoteerd met 20,0 graden in Epen en 20,4 graden in Oost-Maarland. Dit warmterecord is echter alweer uit de boeken, want op 27 februari 2019 noteerde het Limburgse Arcen maar liefst 20,5 graden! Een dag eerder haalde De Bilt al een nieuw februarirecord met 18,9 graden. Door de klimaatverandering wordt het in de toekomst vaker 20 graden in februari, het is een kwestie van tijd voordat het ook in De Bilt 20 graden wordt.

Soms ook in december boterzacht

Omdat de zon in december en januari weinig kracht heeft, is een warme dag van 20 graden of meer uitgesloten. Toch kan de aangevoerde lucht vanuit het zuidzuidwesten soms bijzonder zacht zijn. Zo werd het op 4 december 1958 in het Limburgse Buchten maar liefst 17,8 graden. Op 16 december 1989 kwam Oost-Maarland in de buurt met 17,4 graden.

Op 24 december 1977 werd het in Eindhoven 16,2 graden en in De Bilt werd toen een decemberrecord gehaald met 15,3 graden. Dit is tevens de meeste late dag in het jaar waarbij het 15 graden werd in ons land. Op 17 december 2015 werd dit officiële maandrecord geëvenaard en noteerde Wijk aan Zee 16,6 graden.