IPCC: Klimaatverandering sneller, steeds meer extremen

Het zijn de belangrijkste conclusies uit het IPCC-rapport zoals dat vanochtend is verschenen. In het rapport wordt de staat van het klimaat samengevat op basis van 14.000 (meestal nieuwe) onderzoeken zoals die in de laatste 8 jaar zijn gedaan. Voor de regeringen van de meeste landen op aarde vormt het IPCC-rapport de basis voor het klimaatbeleid.

Dat het klimaat op aarde (snel) opwarmt en dat de mens daarvan de oorzaak is, is onder wetenschappers al lang geen onderwerp van discussie meer. Volgens de meest nauwkeurige schatting van het IPCC is de temperatuur op aarde gemiddeld met 1.07 graden gestegen. Boven land (+1,6 graden) gaat het sneller dan boven zee (+0,9 graden).

Zeespiegelstijging versnelt

Niet alleen het klimaat wordt warmer, datzelfde geldt voor het water in de oceanen. Daarbij stijgt de zeespiegel. Tussen 1901 en 2018 is er gemiddeld al 20 centimeter bijgekomen, en tussen 2006 en 2018 gaat de stijging drie keer zo snel als in de periode tussen 1901 en 1972.

De toenemende extremiteit van het weer, die we de laatste jaren overduidelijk zien, is helemaal aan klimaatverandering toe te schrijven, zo schrijft het IPCC. Hitte en droogte, extreme regenval en overstromingen en het toenemende aantal tropische cyclonen; het is steeds duidelijker dat dit allemaal door klimaatverandering wordt veroorzaakt. Datzelfde geldt voor de steeds grotere gevolgen ervan, in de vorm van rampen, maar ook tragere processen als een veranderende natuur en het toenemende voedsel- en waterprobleem op allerlei plaatsen op aarde. De verwachting is ook dat de impact van klimaatverandering overal ter wereld steeds duidelijker voelbaar zal worden.

Veel veranderingen onomkeerbaar

Veel van de veranderingen, die nu in gang zijn gezet, zullen voorlopig onomkeerbaar blijken, vooral daar waar het de oceanen, de hoogte van de zeespiegel en de ijskappen betreft. Ook blijven de temperaturen voorlopig stijgen, ongeacht wat er op korte termijn met de uitstoot van broeikasgassen gebeurt. We hebben wel invloed op waar het uiteindelijk naartoe gaat.

Nog in de 21e eeuw zal de opwarming de in Parijs afgesproken drempel van 2 graden overstijgen, tenzij de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen op korte termijn fors lager wordt. Daarbij is het minstens nodig dat we tot een netto nul uitstoot van CO2 komen, zegt het IPCC.

Voor Nederland is de zeespiegelstijging natuurlijk belangrijk. Als we op korte termijn niets doen, komt die in 2100 op tussen 44 en 76 centimeter uit, zo is de verwachting. In het hoogste scenario kunnen we zelfs tussen 63 en 101 centimeter uitkomen. Andere veranderingen zijn het extremer worden van het weer, in de vorm van droogten (zoals we die de afgelopen drie jaar hebben meegemaakt), maar ook extremere regenval waardoor de zomer van dit jaar juist wordt gekenmerkt.

Gevolgen klimaatverandering ook in Nederland overduidelijk

De gevolgen van die toenemende extremen in de natuur, maar ook in de samenleving zijn ook in Nederland overduidelijk. Denk aan boomsterfte in de bossen, de gevolgen van droogte voor natuur en landbouw, de impact van overstromingen en zware buien met extreme hagel en valwinden en het oprukken van exotische diertjes en insecten die de volksgezondheid en de natuur bedreigen.

Veel van wat in het verleden al werd en nu nog wordt verwacht rond klimaatverandering zien we nu gebeuren en soms nog iets sterker dan gedacht. We zijn het stadium, waarin we moeten bewijzen dat klimaatverandering er is en op allerlei manieren voor ons een bedreiging inhoudt, nu echt voorbij. Het is tijd voor actie en we moeten ons zo snel mogelijk focussen op die dingen die nodig zijn om de gevolgen van klimaatverandering nog op een enigszins acceptabel niveau te houden.