Klimaattop Glasgow aan de gang: Hoe staan we ervoor in Nederland en wereldwijd?
Vanuit de hele wereld zijn de ogen gericht op Glasgow, waar de klimaattop COP26 wordt gehouden. Twee weken lang spreken wereldleiders, wetenschappers en andere afgevaardigden over het klimaat. Het wordt gezien als de belangrijkste klimaattop sinds die van Parijs in 2015. Destijds is afgesproken de opwarming van de Aarde onder 2 graden te houden, het liefst op maximaal 1,5 graad. Maar heeft die afspraak wel iets opgeleverd? Hoe zit het met de CO2-uitstoot in Nederland en wereldwijd? En is het nog wel mogelijk om onder 1,5 graad mondiale opwarming te blijven?In 2015 werd tijdens de klimaattop van Parijs afgesproken de mondiale opwarming te beperken tot 2 graden, het liefst tot 1,5 graad. Onder andere naar aanleiding van die top zijn wereldwijd doelen gesteld om de uitstoot van broeikasgassen als CO2 te reduceren. Maar uit het laatste rapport van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) blijkt dat met het huidige beleid de Aarde ongeveer 2,7 graden zal opwarmen ten opzichte van voor de industriële revolutie.
Is de uitstoot van broeikasgassen al gereduceerd?
In Nederland was de uitstoot van broeikasgassen - waarvan CO2 de belangrijkste is - in 2020 ongeveer 25% lager dan in 1990. Daar hoort echter wel een belangrijke kanttekening bij. Vanwege de coronacrisis en bijbehorende lockdowns daalde de CO2-uitstoot veel sneller dan anders, bijvoorbeeld door een flinke afname van het auto- vliegverkeer. Waarschijnlijk zal de afname ten opzichte van 1990 dit jaar op ongeveer 20% uitkomen. In het Nederlandse klimaatakkoord zijn ook doelen gesteld voor 2030 en 2050, maar om die te halen zal de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen veel sneller moeten dalen dan nu het geval is.
De hele Europese Unie heeft de uitstoot van broeikasgassen ten opzichte van 1990 vorig jaar met ongeveer 30% verminderd, maar wederom speelde de coronacrisis daarbij een belangrijke rol. Anders zou de reductie waarschijnlijk ongeveer 25% bedragen. In andere landen waar veel broeikasgassen worden uitgestoten gaat de daling van de uitstoot nog een stuk minder snel. In de Verenigde Staten was de uitstoot in 2019 ongeveer gelijk aan die van 1990, in China en India is de uitstoot zelfs fors toegenomen. Door deze ontwikkelingen gaat het IPCC in haar nieuwe onderzoek er dan ook vanuit dat zelfs in het meest optimistische scenario de Aarde met meer dan 1,5 graad zal opwarmen ten opzichte van voor de industriële revolutie.
Transitie gaande
Hoewel de vermindering van de CO2 uitstoot dus nog (veel) te langzaam gaat, vindt er de laatste jaren op sommige gebieden wel een versnelde transitie plaats. In Nederland is het aantal laadpalen voor elektrische auto's in vijf jaar tijd bijvoorbeeld verdrievoudigd en tussen 2018 en 2020 verdubbelde de energie opgewekt met zonnepanelen. En niet alleen de politiek en industrie ondernemen actie, ook de gewone burger draagt steeds vaker z'n steentje bij. Steeds meer huizen zijn goed geïsoleerd, de aanschaf van zonnepanelen is in trek en steeds meer mensen eten meerdere keren per week vegetarisch.
Ook op de klimaattop die momenteel bezig is in Glasgow, lijkt er een (iets) andere wind te waaien. Veel wereldleiders zijn zich ervan bewust dat er nu écht stappen moeten worden gezet om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. In de eerste week van de klimaattop zijn er verschillende afspraken gemaakt. Zo ondertekende meer dan honderd landen, waaronder ook Brazilië, Rusland en Indonesië, een akkoord om vóór 2030 ontbossing te stoppen. Ook een akkoord om in 2030 minimaal 30% minder methaan (een nog veel sterker broeikasgas dan CO2) uit te stoten, is door ruim honderd landen ondertekend. Tot slot hebben enkele grote landen als de VS en Canada besloten niet meer te investeren in buitenlandse projecten in kolen, olie en gas.
Mochten alle landen zich aan de beloftes houden die tijdens en in aanloop naar de klimaattop van Glasgow zijn gemaakt, dan zou dat een behoorlijke stap vooruit zijn. Met het huidige wereldwijde beleid op gebieden als schone energie zou de Aarde waarschijnlijk met 2,7 graden opwarmen ten opzichte van voor de industriële revolutie. Als de nieuwe voornemens worden meegenomen in die berekening, zou de opwarming beperkt blijven tot 'slechts' 1,8 graden. Het is de eerste keer dat bij de uitvoering van alle plannen, de mondiale opwarming beperkt zou blijven tot onder de 2 graden. Het is dan natuurlijk wel essentieel dat de plannen dan ook worden uitgevoerd, want dat kan nog best een uitdaging zijn.
Klimaatadaptatie
Dat er nu veel plannen worden gemaakt en doelen worden gesteld, zal niet betekenen dat de Aarde over een paar jaar al stopt met opwarmen. Sterker nog, volgens het IPCC zou dat zelfs in het gunstigste scenario pas rond 2050 het geval zijn. Tot die tijd zal het weer over de gehele wereld extremer worden. Daarbij kan je denken aan vaker wateroverlast door hevige buien, hitte in combinatie met droogte en bosbranden en een stijgende zeespiegel door smeltende ijskappen en gletsjers.
Het is daarom erg belangrijk dat we ons ook aanpassen aan het veranderende klimaat. In Nederland kan je dan bijvoorbeeld denken aan het versterken van dijken, zoals nu gebeurt bij de Afsluitdijk. Verder komen er ook steeds meer 'groene daken' op gebouwen, waar tijdens hevige regenbuien tijdelijk water kan worden opgeslagen. Echter, uiteindelijk is het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen de grote oplossing voor de lange termijn. En hoe sneller dat gebeurd, hoe beter. Zelfs iedere tiende graad opwarming wereldwijd kan op sommige plekken al een groot verschil maken.
