Koude aprilstart van nu was in het verleden normaal

Een gemiddelde temperatuur 3 graden onder normaal klink indrukwekkend en is dat ook. Toch is de huidige aprilmaand tot nu toe bij lange na niet de koudste uit het rijtje. Ook al voelt het voor veel mensen heel anders, we staan slechts op een 24e plaats in de lijst met koudste aprilmaanden tot nu toe. Ofwel: sinds 1901 zijn er 23 aprilmaanden geweest waarin de eerste 11 dagen nog (duidelijk) kouder waren dan dit jaar. Het geeft goed aan wat er met april is gebeurd. We zijn de laatste jaren zo verwend, dat we een weertype als dit in april nauwelijks meer kennen.

In 2013 was het nog kouder

Toch hoeven we kouder weer niet ver terug. Nog in 2013 was de aprilstart veel kouder dan die van dit jaar. Het duurde toen tot de 12e voordat de gemiddelde temperatuur eindelijk eens boven normaal uitkwam. Er volgde een warme fase, maar de maand eindigde opnieuw koud.

Hogedrukgebieden spelen vaak een rol in het aprilweer. De zon schijnt vaak en langdurig, maar in de nachten wil het ook vriezen. Dat gebeurde volop in de aprilmaand van het jaar 2003, de tweede maand deze eeuw die een nog koudere start had dan de aprilmaand van dit jaar. Toch eindigde die maand zacht, omdat de tweede helft juist bijzonder warm verliep. De gemiddelde temperatuur kwam toen op 9,9 graden uit, tegen destijds 8,2 graden normaal. Ter vergelijk: dit jaar zou 9,9 graden normaal zijn geweest. Zo ver is de aprilmaand sindsdien opgewarmd.

Veel vaker was het warm

Veel vaker is het bijzonder warm geweest in april. Kijken we alleen naar deze eeuw, dan zijn er veel jaren die eruit springen. Denk aan 2020, 2019, 2018. 2014. 2011, 2009, 2007, 2005, 2004 en 2000. Het zijn allemaal aprilmaanden waarin de gemiddelde temperaturen in de dubbele cijfers eindigden. Koplopers zijn nog altijd de aprilmaanden van 2011 en 2007. Beide maanden kwam de gemiddelde temperatuur op 13,1 graden uit, wat in die tijd een waanzinnige temperatuur was. In 2007 lag het gemiddelde hiermee bijna 5 graden boven de toen geldende normaal. Inmiddels zijn we er in 2014 en in 2018 met gemiddeld ruim 12 graden alweer redelijk in de buurt geweest.

April 2007 kunnen veel mensen zich waarschijnlijk nog wel herinneren. Het was toen lang zonnig en de temperaturen stegen steeds verder. Halverwege de maand was het zo warm dat de marathon van Rotterdam midden op de dag door de warmte moest worden stilgelegd. In de binnenstad van Rotterdam waren de temperaturen tot rond 27 graden opgelopen. Veel lopers was dit teveel. De combinatie van de hoge temperaturen, vochtgebrek en de inspanning maakte dat ze bij bosjes flauw vielen. Er restte de organisatie niets anders dan het evenement maar stil te leggen.

Wat toen niet voor mogelijk werd gehouden, gebeurde in 2011 toch. Slechts 4 jaar later was het opnieuw zo warm. Weer waren het hogedrukgebieden die storingen uit de buurt hielden. De temperaturen lagen de hele maand boven normaal, in de tweede helft zelfs tussen 5 en 10 graden. En de zon draaide overuren. Over het land viel 11 millimeter regen, tegen 44 millimeter normaal.

Ons beeld van april is totaal veranderd

Door allewarme aprilmaanden die we sinds de eeuwwisseling hebben gehad, is ons beeld van de grasmaand totaal veranderd. We noemen de weerspreuken van weleer nog wel te pas en te onpas, zoals ‘april doet wat ie wil’ en ‘aprilletje zoet geeft ook weleens een witte hoed’, maar we beseffen nauwelijks meer wat die spreuken betekenen. Namelijk, dat het in april vroeger ook meer dan eens koud was, met winterse buien. En het feit dat er in het verleden 23 aprilmaanden waren die nog kouder begonnen dan die van dit jaar laat dat alleen maar heel mooi zien.

Wat we nu als een extreem beschouwen, was vroeger dus eigenlijk heel normaal. In die zin is het ook best leuk dat het weer in april dit jaar tot nu toe zo anders is dat dat in andere, recente jaren hiervoor. Al was het maar om nieuwe generaties een inkijkje te geven in een weerbeeld, dat we nu bijna niet meer tegenkomen, maat dat in het verleden bij het normale pakket hoorde.

Vanaf nu hogedrukweer

Hogedrukgebieden drukken in april dus vaak hun stempel op het weer en vanaf nu lijkt dat ook dit jaar te gaan gebeuren. Na een relatief natte start van de maand, op veel plaatsen is al tussen 25 en 45 millimeter aan neerslag gevallen, komt het weer bij ons nu onder invloed van een hogedrukgebied dat geleidelijk boven de Noordzee en later Scandinavië komt te liggen. Storingen en buien verdwijnen daardoor steeds meer uit beeld, wolken blijven nog wel een rol spelen.

Toch lijkt het erop dat de zon de komende tijd heel wat uurtjes kan gaan maken. In de nachten vriest het eerst nog een paar graden, overdag is het tot en met donderdag een graad of 10. Vanaf vrijdag boekt het kwik elke dag een paar graden winst en lijkt april langzaam weer iets van het tot nu toe verloren terrein te kunnen gaan goedmaken. Hoe ver we komen, zullen we aan het einde weten.