Kunnen we de komende periode wel "koel" noemen?

De weerpluim van het Europese weermodel (ECMWF) kan vaak worden gebruikt om trend voor meerdere dagen vooruit te herkennen. De dunne, groene lijntjes stellen 50 leden voor. Deze leden hebben allemaal een net iets andere uitgangspositie. Daardoor kunnen meteorologen bepalen hoe groot de onzekerheid in de verwachting is. De rode en zwarte lijnen gebruiken de meest waarschijnlijke uitgangspositie. De bruine stippellijn toont de mediaan van alle zogenaamde 'oplossingen'.

Omdat de weerpluim niet de hoogste temperatuur van de dag toont maar alleen de temperatuur om 14.00 's middags ligt de maximumtemperatuur vaak nog een graad hoger. Vandaag en morgen kan het volgens de weerpluim dus nog zo'n 25 graden worden, maar vanaf maandag doet de temperatuur iedere dag een stapje terug. Aan het einde van de maand kom je dan nog maar op zo'n 21 graden uit en begin augustus wordt zelfs een 20 graden misschien wel lastig. Wat verder opvalt is dat er maar heel weinig leden zijn met zomerse temperaturen. Slechts een of twee lijntjes (van de 50) tikken soms de 25 graden aan. Maar hoe verhoudt deze pluim zich nu tegenover het nieuwe én oude klimaat?

Gemiddelden door de jaren heen

Volgens de laatste weerpluim ligt de gemiddelde maximumtemperatuur tussen komende maandag (26 juli) en het einde van de verwachting (7 augustus) ongeveer rond de 20,5 graden. Tussen 1991 en 2020 werd het in die periode gemiddeld 24,2 graden en dus is de verwachtte 20 graden een stuk koeler dan dat we mogen verwachten in het huidige klimaat. Bovendien is de duur van de koelere periode ook opvallend. Het komt regelmatig voor dat het een paar dagen achter elkaar wat kouder is dan gemiddeld, maar zo'n lange periode met een afwijking naar beneden komt tegenwoordig niet zo vaak meer voor.

Kijken we naar het klimaat van zo'n 40 jaar geleden (tussen 1951 en 1980), dan zouden dit soort temperaturen al wat meer rond gemiddeld zijn. Voor de periode 26/07 tot en met 07/08 lag de gemiddelde maximumtemperatuur in het oude klimaat op 21,5 graden. De gemiddelde maximumtemperatuur voor de warmste periode van het jaar is in 40 jaar tijd dus met maar liefst 2,6 graden is gestegen. Dat maakt dat zo'n 40 jaar geleden temperaturen van 20 à 21 graden overdag ongeveer gemiddeld waren, maar dat in het huidige klimaat dit soort temperaturen toch wel duidelijk koeler zijn dan gemiddeld. Overigens is de gemiddelde minimumtemperatuur in 40 jaar tijd een stuk minder snel gestegen ('slechts' 1,2 graden). Dit heeft er waarschijnlijk mee te maken dat het 's nachts verder af kan koelen door vaker drogere en heldere omstandigheden.

De vorige drie jaren was de periode van 26 juli t/m 7 augustus juist erg warm. In 2019 bedroeg de gemiddelde maximumtemperatuur 25,0 graden. Vorig jaar was dat 25,2 graden en in 2018 maar liefst 29,7 graden. Een groot verschil dus met de 20,5 graden die nu wordt verwacht. Of het daadwerkelijk zo koel blijft overdag zullen we nog moeten afwachten, maar het zou dan het koelst zijn sinds 1993 (20,4 graden gemiddeld). In 2005 bleef de gemiddelde maximumtemperatuur ook onder de 21 graden (20,8 om precies te zijn).

Voor het gevoel een nog groter verschil

De gevoelstemperatuur hangt niet alleen af van de luchttemperatuur, maar ook van de wind en luchtvochtigheid. Meer wind zorgt voor een verkoelend effect, terwijl een hoge luchtvochtigheid juist voor een hogere gevoelstemperatuur zorgt. Doordat de luchtvochtigheid de komende dagen omlaag gaat en tegelijkertijd meer wind komt te staan, zal de gevoelstemperatuur nog meer dalen dan de temperatuur die wordt gemeten met de thermometer.

Vanmiddag is het ongeveer 24 graden in combinatie met een luchtvochtigheid van zo'n 70% en een windsnelheid van 7 km/h. Dat levert een gevoelstemperatuur op van ongeveer 27 graden. Als we de verwachting voor volgende week vrijdag (30 juli) erbij pakken, dan wordt het 's middags waarschijnlijk zo'n 20 graden. De luchtvochtigheid in de middag ligt dan op ongeveer 65% en de wind is een stuk sterker dan vandaag met ongeveer 25 km/h. Die combinatie levert een gevoelstemperatuur op van zo'n 17 graden. Hoewel de luchttemperatuur dus maar 4 graden daalt tussen vandaag en volgende week vrijdag, voelt het voor het gevoel maar liefst 10 graden kouder aan.

Wat vast staat is dat er voorlopig nog geen zicht is op stabiel en warm zomerweer. Sterker nog, de temperaturen lijken de komende periode meerdere graden onder gemiddeld uit te komen en het blijft (licht) wisselvallig. Echter, de komende tijd is tussen de buien door soms ook de zon te zien. Prima weer voor een wandeling of fietstocht dus, al blijft het wel goed om regelmatig de regenradar te checken of een paraplu mee te nemen.