Winter: misschien wel legendarische vorstinval op komst

De kou-inval, die zich nu in alle modelberekeningen steeds duidelijker aftekent, is al dagenlang aan de horizon zichtbaar en komt steeds dichterbij. Heel langzaam ook zien we in de verschillende modelberekeningen een duidelijker beeld ontstaan van wat er moet gaan gebeuren. Nog steeds ook is er veel onzekerheid. De verwachtingen kunnen de komende dagen nog veranderen.

Vandaag en morgen duidelijk

Voor vandaag, morgen en vrijdag is het beeld duidelijk. Aan de voorzijde van een lagedrukgebied op de Oceaan in de buurt van Ierland waait de wind bij ons uit zuidelijke richtingen en wordt zachte lucht aangevoerd. Vandaag passeert een storing met flink wat regen, vannacht wordt het vanuit het westen weer droog. Is het daarbij vanmiddag tussen 7 en 12 graden, vannacht daalt het kwik tot tussen 2 en 5 graden. De koude lucht ligt nog steeds dichtbij Noordoost-Nederland.

Ook morgen liggen we in de zachte lucht. Omdat storingen even uit de buurt zijn, schijnt de zon weer eens, afgewisseld door wolkenvelden en blijft het op de meeste plaatsen droog. In de middag lijkt er weer wat meer bewolking te komen. Er waait een matige zuidwestelijke wind, maar in het noorden wordt de wind al oostelijk, en de temperaturen lopen uiteen van een graad of 4 in het noorden tot 10 of 11 graden in het zuiden van het land. Normaal is 5 of 6 graden.

Vanaf vrijdag spannend

Vanaf vrijdag wordt het spannend. Terwijl het lagedrukgebied bij de Britse eilanden dichterbij komt en minder actief wordt, begint de wind in Nederland naar het zuidoosten te draaien. Vooral in het noorden kunnen een paar buien vallen, in de rest van het land is het nog overwegend droog en wisselen uitgestrekte wolkenvelden en af en toe een beetje zon elkaar af.

In de loop van vrijdagavond begint dat het gevecht, tussen ijskoude lucht die vanuit Scandinavië dichterbij komt, en de veel zachtere lucht in onze omgeving. Samen met een lagedrukgebied, dat vanuit Spanje de komende dagen naar het noorden trekt, komt subtropische lucht mee, die zondag en maandag in onze omgeving op de arctische lucht botst. Er ontstaat dan een uiterst complexe situatie, ook boven Nederland. Grote hoeveelheden neerslag zijn dan mogelijk.

Zaterdag komt de vorst het land in

De wintergrens komt in de nacht naar zaterdag het noordoosten van het land binnen. In Groningen komt de temperatuur rond middernacht onder nul. Daar kan dan meteen ook al wat sneeuw vallen. Aan het begin van de ochtend is de vorstgrens tot over het midden van het land gevorderd. Daarna trekt de wintergrens nog wat verder door naar het zuiden, maar komt waarschijnlijk ergens boven Brabant en Limburg tot stilstand, om daar dan langere tijd te blijven liggen.

De reden voor het stagneren van de verdere opmars van de vorst, is het feit dat zich in het grensgebied tussen de twee luchtsoorten steeds weer nieuwe lagedrukgebiedjes vormen. Ze volgen een zuidelijke koers, maar houden daarbij de wintergrens op zijn plaats. Zoals gezegd, levert dit een uiterst complexe situatie op. Kleine verschuivingen kunnen grote verschillen in weerbeeld opleveren, waarbij het verschil in weer tussen Noord- en Zuid-Nederland hoe dan ook groot zal zijn.

Steeds weer nieuwe neerslaggebieden

Verder kunnen op de overgangszone steeds weer nieuwe neerslaggebieden overtrekken, met daarbij sneeuw, ijzel, ijsregen en in het zuiden ook gewoon regen. Omdat er elke keer nieuwe neerslaggebieden overtrekken, kan zich in de noordelijke helft van het land een sneeuwlaag opbouwen. Verder waait het soms flink en als de temperaturen dan beneden het vriespunt liggen, kan de sneeuw ook verwaaien en is er kans op de vorming van duinen.

Omdat de noordelijke helft van het land het diepst de kou in lijkt te gaan, worden daar vanaf het weekend de laagste temperaturen verwacht. Het vriest er licht tot matig, in de nachten kan het, als de wind eens wat wegvalt en er zijn ook opklaringen, zelfs tot strenge vorst komen, met minimumtemperaturen beneden -10 graden. Voor het zuiden is de verwachting onzekerder en hangt de temperatuur sterk samen met de exacte plek van de wintergrens.

Veel sneeuw

Kijken we naar de neerslag, dan is de kans op sneeuw van betekenis het grootste op zondag. In het midden en noorden van het land komt de hoofdberekening van het Europese model dan met ongeveer 20 centimeter en in het noorden 30 centimeter op de proppen. Het gemiddelde van de extra berekeningen komt in het midden van het land op 10 centimeter, in het noorden op 20 centimeter uit. Dat zijn dus behoorlijke hoeveelheden. In Maastricht komt het gemiddelde van de extra berekeningen niet verder dan 2 centimeter en berekent de hoofdberekening niets.

Tegen het einde van de koudeperiode, dat zo rond het weekend van de nieuwe week wordt berekend, komt de hoofdberekening van het Europese model in het noorden met een niet erg realistische 70 cm (!) sneeuw en in het midden met bijna 60 centimeter sneeuw op de proppen. Een betere maat voor wat er gaat gebeuren, is waarschijnlijk het gemiddelde van de extra berekeningen. Dat laat de sneeuwlaag in het midden in de loop van de week tot 20 centimeter en in het noorden tot 30 centimeter groeien. Met dus wel kansen op meer.

In het zuiden valt geen sneeuw, als het aan de hoofdberekening ligt. Het gemiddelde van de extra berekeningen komt aan het einde van de week wel tot ongeveer 5 centimeter. Maar omdat het in het zuiden tussendoor ook steeds weer dooit, lijkt het niet realistisch dat die er ook echt komt te liggen.

Gaat dit nu ook echt gebeuren?

En dan komen we bij de hamvraag, die we ons in het verhaal van gisteren ook stelden. Hoe realistisch is het dat dit ook echt gaat gebeuren? Voor het noorden zit de vorst er nu stevig in. Er zijn daar gedurende de gehele periode bijna geen lijntjes meer die boven nul komen. De windpluim voor het noorden is van vrijdag tot en met woensdag eenduidig oost. Zonder uitzonderingen. Daarna komt er iets meer onzekerheid, maar de kou lijkt er zeker tot en met volgende week vrijdag aan te houden.

Ook in het midden van het land lijkt het koude weer tot en met woensdag strak in de verwachting te zitten, met maar een paar lijntjes die afwijken en een strakke oostenwind. Op donderdag en vrijdag is de situatie hier onzekerder, maar blijft het grootste deel van de berekeningen koud.

Vooral het zuiden onzeker

In het zuiden van het land is de situatie een stuk onzekerder. Ook hier wordt het kouder met in de nachten geregeld vorst, maar temperaturen overdag bijna dagelijks ook wel even boven het vriespunt. En hier is de onzekerheid de hele week gewoon stukken groter.

Dus?

Wat er waarschijnlijk gaat gebeuren, is dat we dagenlang de overgangszone tussen echte kou en minder koud weer boven ons land hebben, met de ene keer veel activiteit erop en de andere keer wat meer rust. Op de overgang kunnen alle soorten neerslag voorkomen, van sneeuw via ijsregen naar ijzel en ook gewoon regen. Meer naar het noorden ervan sneeuwt het geregeld en kan zich in de loop van volgende week een dikke sneeuwlaag vormen. In de sneeuwgebieden lichte tot matige, in de nachten ook strenge vorst. Rond en ten zuiden van overgangszone een stuk minder koud.