Natuurherstel: aan het bos ligt het niet

De mens: de allergrootste ramp voor de natuur op aarde. De manier waarop wij de planeet delen met alle andere levende wezens, draait meer en meer uit op de ondergang van die planeet. En hoewel ‘we’ dat probleem inmiddels aardig onderkennen, en voorzichtigjes aan steeds meer doen om de natuur te beschermen, lijkt ‘er gewoon afblijven’ nu wel heel vaak de allerbeste oplossing.

Zelfherstel

Een team van wetenschappers onder leiding van het Wereld Natuur Fonds (WNF) gebruikte satellietgegevens om de hoeveelheid hersteld bos wereldwijd in kaart te brengen. Zij vonden deze respectabele hoeveelheid spontaan hersteld bos. De gebieden waar het meeste bosgebied uit zichzelf hersteld bleek, zijn in Mongolië, Brazilië, Centraal-Afrika en Canada.

Deze bossen zijn hersteld zonder of met weinig hulp van de mens. Dit varieert van helemaal niets doen tot het planten van inheemse bomen, het afschermen van vee of het verwijderen van invasieve planten. Het grote voordeel van gebieden waarin de bomen op eigen kracht zijn teruggekeerd, is dat ze goedkoper, rijker aan koolstof en beter voor de diversiteit zijn dan actief aangeplante bossen.

Natuurreservaat Tsjernobyl

Kortom: de natuur kan het zelf wel, of hoeft alleen een klein duwtje te hebben. Dat hebben we ondertussen op veel meer plekken gezien. Misschien ken je de beelden uit Tsjernobyl wel. Sinds de ramp met de kerncentrale in 1986, is dit gebied voor mensen onbewoonbaar. Sindsdien heeft de natuur het compleet overgenomen. Het gebied is nu een zogenoemd ‘radio-ecologisch reservaat’. Gebouwen zijn volledig overwoekerd, de bomen groeien dat het een lieve lust is, talloze dieren doen het er ontzettend goed en lijken compleet gezond te zijn. Bijvoorbeeld de populatie wolven, zwijnen en wilde paarden zijn hard gegroeid, met maar een klein beetje menselijke hulp. Je kunt op YouTube prachtige filmpjes vinden van hoe het er nu uitziet.

Ook in de lockdown

Veel dichter bij huis hebben we dit vorig jaar nog met onze eigen ogen kunnen zien. Toen we in de eerste golf van de corona-uitbraak allemaal plotseling binnen bleven, zag je ineens hoe dieren hun territorium meteen gingen uitbreiden. Een dorp in Wales werd volledig overlopen door een kudde berggeiten, in Spanje liep een beer door de straten en schapen sprongen op de draaimolen. Uiteraard zijn planten en bomen wat minder mobiel, maar geef ze wat tijd en ruimte en ze gaan als een speer, blijkt nu nog maar eens een keer.

Wat moeten wij hiermee

Nou, dat is misschien heel fijn, maar het tempo van ontbossing is vele malen groter dan de natuur zelf kan inhalen, zo vermelden de wetenschappers. Er gaan nog steeds elk jaar miljoenen hectares tegen de vlakte. Nu denk je misschien: wat kunnen wij hier in Nederland met onze postzegelbosjes daar nou aan doen? Toch heeft Nederland hier een stuk meer mee te maken dan je misschien denkt.

Jouw 18 vierkante meter

De meeste tropische bossen die verdwijnen, moeten plaatsmaken voor het verbouwen van andere zaken zoals soja en palmbomen. Soja wordt volop gebruikt voor veevoer, palmbomen zijn er vooral voor palmolie, dat ongeveer overal in zit. Nu bleek onlangs ook uit onderzoek dat Nederland een heleboel van die producten importeert – onevenredig veel zelfs. Na China (24%) is de EU de grootste importeur van dat soort producten (16%), en ondanks dat Nederland heel klein is, staan wij binnen de EU weer in de top-5 van groot-importeurs. Per hoofd van de bevolking staan we zelfs bovenaan: elke Nederlander staat voor de verdwijning van 18 vierkante meter bos. Op die manier dragen we dus toch flink bij aan het verdwijnen van tropisch regenwoud.

Om daar ‘gewoon’ mee te stoppen is natuurlijk bepaald niet simpel. Maar dat dat echt minder moet worden, dringt gelukkig wel steeds meer door. De ernst van het probleem van klimaatverandering, ontbossing, verminderde biodiversiteit en alle rampspoed die plaatsvindt en ons nog te wachten staat, komt steeds beter aan. Op allerlei fronten wordt er al actie ondernomen. Het is dan heel mooi nieuws om te zien dat de natuur zich heel goed zelf kan redden. Als wij de randvoorwaarden maar weer teruggeven.

Bronnen: ANP, WNF