Paddentrek stagneert door kou

Het was bijzonder om te zien: de temperaturen schoten als een raket omhoog, en de natuur reageerde meteen. Planten en bomen begonnen te bloeien, vogels bouwden nestjes, en jawel: ook padden, kikkers en salamanders kregen het acuut op hun heupen en trokken eropuit om zich voort te planten. Een vroege paddentrek.

Padden volgen nu eenmaal hun gevoel. De warme periode die we laatst hadden is dan ook heel duidelijk te zien in onderstaande grafiek van de aantallen amfibieën die geteld werden. Tot en met 25 februari was het extreem warm. Na de 25e zakte de temperatuur ineens van bijna 19 graden naar een graad of 11. De lentekriebels bij de padden verdwenen meteen.

Bron: RAVON, padden.nu

Massale uittocht

In de winter zitten padden veilig ingegraven onder de grond. Diep genoeg, zodat ze geen last hebben van vorst. Als de temperatuur in het voorjaar dan oploopt, worden ze massaal wakker. Het eerste wat ze dan willen doen, is hun eitjes afzetten. Dat doen ze op de plek waar ze zelf ook geboren zijn. De paddentrek concentreert zich dus vaak min of meer op dezelfde plaatsen. Daar kunnen ze soms met honderden tegelijk op pad gaan.

Onderweg pikken de vrouwtjes een mannetje op om hun eitjes te bevruchten. Als de vrouwtjes hun eitjes hebben achtergelaten, vertrekken ze meteen weer. De mannetjes blijven vaak nog even hangen, in de hoop nog een vrouwtje tegen te komen. De terugtocht van de padden is dus een stuk minder massaal.

Terug in spaarstand

Maar nu is het hele voortplantingsfeest dus ineens onderbroken; het is weer kouder. De temperaturen komen 's nachts geregeld onder nul. Padden zijn koudbloedige dieren, en zijn voor hun lichaamstemperatuur afhankelijk van de omgevingstemperatuur. Wordt het te koud, dan gaat het lijf van een pad simpelweg in de spaarstand. Dat zal ze nu dus ook weer overkomen. Het is dan wel belangrijk dat hij een goede schuilplaats heeft, anders wordt 'ie zo door een ander dier opgegeten.

Beetje nachtvorst kan

Voor de eitjes die nu misschien al gelegd zijn, is er nog niet direct gevaar. Paddeneitjes zijn verpakt in een dikke, gelatineachtige laag. Ook als het een beetje vriest, en er een laagje ijs op het water ontstaat, biedt die geleilaag nog voldoende bescherming. Dus als het bij een beetje nachtvorst blijft, zullen ook deze vroege eitjes zich uiteindelijk normaal ontwikkelen.

Bevroren kikkers?

De relatieve kou lijkt dus geen ramp voor de padden die nu al wakker zijn geworden. In het lichaam van amfibieën zitten allerlei beschermingsmechanismen. Zo bestaan er bijvoorbeeld kikkers die kunnen bevriezen en vervolgens weer ontdooien. Vaak bevriest alleen de buitenste laag, en blijven de organen intact. In Alaska leeft een kikker die zelfs temperaturen tot -16 graden kan verdragen. Bij die kikker komt zelfs de hartslag en de ademhaling helemaal tot stilstand, om vervolgens weer vrolijk op gang te komen als het warmer wordt.

Wat is een lekker paddenweertje?

Zo ver gaan de Nederlandse padden niet. Ideaal weer voor een pad is een temperatuur van minimaal 6 graden (liever meer), niet te veel wind en een zo hoog mogelijke luchtvochtigheid. Dus als we binnenkort weer zo'n milde periode krijgen, waarbij het ook nog eens flink nat is, zal de paddentrek waarschijnlijk opnieuw tot een hoogtepunt komen. Hoewel de trek dus al eventjes heeft gepiekt, moet de grootste bulk waarschijnlijk nog komen.

Aantal padden gehalveerd

Overigens gaat het helemaal niet zo goed met de pad in Nederland. Hoewel het voor ons een doodgewoon dier is, is sinds 2008 het aantal padden maar liefst gehalveerd. Ook in andere Europese landen neemt hun aantal af. De oorzaak is nog onduidelijk, maar ligt mogelijk in een combinatie van verlies aan leefomgeving, intensivering van de landbouw, landschaps- versnippering door wegen en toenemende verkeersdrukte en klimaatverandering. Padden kunnen namelijk ook niet goed tegen hitte.

Veilig naar de overkant

Daarom zijn er elk jaar honderden vrijwilligers in touw om te voorkomen dat padden massaal doodgereden worden als ze wegen oversteken. In populaire paddengebieden worden bijvoorbeeld schermen langs de weg neergezet. Padden die op zo’n scherm stuiten, worden vervolgens door vrijwilligers opgeraapt en naar de overkant van de weg gebracht. Dit jaar waren er veel zorgen over de trekkende padden, omdat vrijwilligers vanwege de avondklok hun werk niet konden doen. Maar tegelijkertijd was er hierdoor ook zo weinig verkeer, dat veel padden toch veilig de overkant konden halen.

Deze boswachter was er onlangs maar druk mee:

Bronnen:

Padden.nu, RAVON, IVN