Russische Winter slaat hard toe: schepen muurvast in het ijs

Inmiddels staat de winter op het punt van beginnen en liggen 18 schepen, verspreid over het deel van de Noordelijke IJszee ten noorden van Rusland, vast in tientallen centimeters dik ijs. Rusland moet met atoomijsbrekers te hulp schieten. De vraag is nu al of alle vastliggende schepen op tijd kunnen worden bereikt. Het is diep winter in het gebied en dat verandert voorlopig niet.

Rusland verdient geld aan de scheepvaart

De route om de noord wordt steeds vaker gebruikt, omdat het ijs er in de zomermaanden smelt en je dan een vrije vaarweg overhoudt. Russische havens varen wel bij het toenemende verkeer en de overheid verdient er geld aan. Ook in de wintermaanden was het ijs de laatste jaren vaak dun. Nog in de afgelopen winter voer een eerste schip tijdens de wintermaanden de route met succes. Het moest vanaf dit jaar dan ook goed kunnen, zo was het in Rusland breed gedeelde gevoel.

Het liep allemaal anders. In de zomer viel al op dat het ijs ten noorden van Rusland dit jaar veel moeilijker verdween dan in andere jaren. Op sommige plaatsen verdween zelfs helemaal niet. In het hele poolgebied bleef dit jaar duidelijk meer zeeijs over dan in de globaal 5 jaar ervoor. De totale hoeveelheid lag er weliswaar nog steeds onder normaal, maar het verschil was dus duidelijk kleiner. De noordwestroute bij Canada kon daardoor dit jaar zelfs helemaal niet open.

Open zee vroor in de herfst snel dicht

In de herfstmaanden vroor het openliggende stuk van de Noordelijke IJszee, ten noorden van Rusland in no-time dicht. Dat was voor veel volgers een verrassing. Het snelle dichtvriezen van het open water vertaalde zich in temperaturen die veel lager waren dan in voorgaande jaren. Het ijs werd daardoor snel dikker. Het maakt voor het weer enorm uit of een zeegebied open water heeft of met een laag ijs bedekt is. Dat kan op sommige dagen wel 10 tot 15 graden aan temperatuur schelen.

Het lijkt erop dat de scheepvaart, die het toch is gaan proberen, is verrast door de voortvarend ingevallen winter. Verspreid over de route zitten nu 18 schepen vast, onder meer in de buurt van Nova Zembla, waar eeuwen geleden een expeditie, geleid door Willem Barentsz, in een poging om dezelfde route te varen en te vinden, ook al eens langere tijd vast kwam te zitten.

IJstekorten zitten aan Noord-Amerikaanse kant

Op dit moment is de ijssituatie zo dat er op de Noordelijke IJszee zelf maar relatief kleine tekorten aan zeeijs zijn. Op sommige plaatsen ligt er zelfs iets meer dan normaal in deze periode en dat hebben we lange tijd niet gezien. Aan de Noord-Amerikaanse kant van het poolgebied zien we grotere tekorten, zoals ten westen Groenland en in het gebied van de Hudson Bay in Canada. Dat zijn ook precies de gebieden waar het weer nu aan de warme kant is. Het Arctische gebied als geheel heeft op dit moment zelfs een gemiddelde temperatuur die een fractie onder normaal ligt.

De verwachting voor de komende maanden is dat het winterweer in het gebied waar de schepen in het ijs vastliggen zeer koud blijft en dat de ijsdikte er verder zal toenemen. Voor hulp zullen de schepen het dan ook van de ijsbrekers moeten hebben. Eén van de schepen liet al weten voor nog maar 10 dagen voorraden aan boord te hebben. Hoe het er met de andere schepen voorstaat, is niet bekend. Duidelijk is wel dat het voor de bemanningen een hachelijk avontuur is.

De winter komt steeds dichterbij Nederland

Voor het weer in Nederland is het van belang dat de koude lucht vanuit het noorden de komende tijd ook vrijwel geheel Scandinavië in de greep krijgt. Door de wintergrens heen trekken lagedrukgebieden vanuit de omgeving van IJsland in de richting van Denemarken. Omdat ze volgende week elke keer een stukje dichterbij Nederland lijken te komen en het winterweer ook bij ons dus bijna nooit ver weg is, zitten winterse verrassingen zelfs voor onze omgeving dan maar in een klein hoekje.