Spanje: na de sneeuw nu een historische koudegolf

Eén groot gevecht tegen de sneeuw, was het gisteren, in het oosten, midden en noorden van Spanje. Op veel plaatsen sneeuwde het soms 48 uur achter elkaar door en in een brede strook, vanuit het zuidoosten tot over de centrale delen van Spanje (inclusief de regio van Madrid) viel op veel plaatsen tussen 35 en 50 centimeter. Het was daarmee de zwaarste sneeuwval sinds maart 1971, toen zich een vergelijkbare situatie voordeed.

Desolate beelden

Omdat de strooidiensten en sneeuwploegen – in een land waar het alleen regionaal af en toe tot sneeuwval komt, maar niet op de grote schaal van gisteren – niet tegen de almaar groeiende noodsituatie waren opgewassen, liep het steeds meer uit de hand. Vele honderden wegen, zowel van het hoofdwegennet als het secundaire, werden in de loop van de tijd voor het verkeer afgesloten. En dan nog stonden honderden automobilisten vast om vergeefs op hulp te wachten. De hulpdiensten konden er eenvoudigweg niet bij. Er zat vaak niets anders op dan de auto’s maar achter te laten en te voet verder te gaan. Het leverde desolate beelden op van ondergesneeuwde wegen met, kriskras door elkaar heen, verlaten auto’s erop die ook onder de sneeuw werden begraven.

In bewoonde gebieden was de situatie al niet veel beter. Ook hier werden de meeste straten gaandeweg de tijd onberijdbaar. Sneeuwschuivers deden wat ze konden, maar meestal was er geen beginnen aan. Ook in de steden bleven veel auto’s in de sneeuw steken en werden achtergelaten. Op veel plaatsen werd het verkeersbeeld van een bepaald moment gewoon ingevroren. Alles stond en staat er vaak nog steeds door elkaar heen: auto’s, bussen en vrachtwagens.

Politie grijpt in bij sneeuwballengevechten

In de stad Madrid kwam een laag van 25 tot 30 centimeter te liggen, in de voorsteden aan de zuid- en oostrand zelfs tussen 35 centimeter en een halve meter. Veel bomen in de parken en de straten konden het gewicht van de sneeuw niet aan en vielen om of er braken grote takken spontaan vanaf. Het was gewoon gevaarlijk om door die straten te lopen. In Madrid hadden de autoriteiten de vijf miljoen inwoners ook gevraagd om zoveel mogelijk binnen te blijven. De mensen hielden zich daar niet aan. De sneeuw werd vaak met vreugde begroet en dit buitenkansje om – zelfs middenin Madrid waar het bijna nooit sneeuwt – sneeuwpoppen te maken en sneeuwballen te gooien, lieten velen zich niet ontnemen. Op sommige pleinen liepen de sneeuwballengevechten, waaraan soms 70 mensen deelnamen, dusdanig uit de hand dat de politie enkele keren moest ingrijpen.

De sneeuw maakte sommige Madrilenen nogal melig:

Er viel zoveel sneeuw dat de stad over de weg, over het spoor en via de lucht op een gegeven moment niet meer bereikbaar was. Alleen de metro reed nog. Veel erger was dat de toegangen van ziekenhuizen in de stad geblokkeerd raakten en het vervoer van zieken vrijwel stil kwam te liggen. Ook Madrid wordt zwaar getroffen door de pandemie dus werd met en macht gewerkt om de ziekenhuizen weer bereikbaar te maken. Dat werk is nog steeds niet helemaal afgerond.

Nu dreigt een historische koudegolf

Inmiddels is het in de zwaarst getroffen gebieden in Spanje gestopt met sneeuwen. Vandaag valt er alleen in het noordoosten en noorden nog tussen 10 en 30 centimeter bij, maar in deze regio’s zijn ze over het algemeen beter gewend om met dit soort weerssituaties om te gaan. Morgen zit het noodweer, veroorzaakt door lagedrukgebied Filomena, erop. Daarmee is kous voor Spanje echter nog niet af. De koude lucht is er nog steeds, er ligt nu op veel plaatsen een dikke laag sneeuw en het wordt de komende dagen onder invloed van een hogedrukgebied op het Iberisch schiereiland helder en zonnig weer, met een wind die wegvalt. In de nachten kan het geweldig afkoelen. Daarmee ligt nu een historische koudegolf op de loer met regionaal met mogelijk recordlage temperaturen.

In Madrid worden in de komende nachten bij voorbeeld temperaturen beneden -10 graden verwacht, overdag komt het kwik nauwelijks boven nul. Daarmee komen de records in de stad, die uit de winter van 1945 stammen, nadrukkelijk in zicht. Buiten Madrid kan het op de hoogvlakte op veel plaatsen nog kouder worden, misschien wel ruim 15 graden onder nul. Het vriest daar in de winter hoe dan ook vaak, maar een combinatie als die van nu met een dikke sneeuwlaag erbij komt bijna nooit voor en geeft een enorme extra impuls aan de kou.

Sneeuw handhaaft zich tot eind volgende week

Voor veel Spanjaarden is die kou misschien nog wel bedreigender dan de sneeuw. Veel huizen hebben geen verwarming en de bewoners zijn nu helemaal op elektrische kacheltjes en dikke kleding aangewezen. De Spaanse weerdienst verwacht dat de sneeuwlaag zich in veel gebieden tot aan het einde van de komende week zal weten te handhaven, een unieke situatie.

Nu het ergste van deel 1 van de winterperiode achter de rug is, begint ook het zwartepieten over wie verantwoordelijk moet worden gehouden voor de chaos van de afgelopen dagen. Verschillende bestuursniveaus schuiven elkaar de verantwoordelijkheid toe en ook de Spaanse weerdienst kwam even onder vuur, omdat de verwachting niet goed zou zijn geweest. Het Spaanse KNMI zat er echter al die tijd voortreffelijk op en kon gemakkelijk aantonen dat het weer zich keurig aan de verwachtingen had gehouden en dat iedereen voorbereid had kunnen zijn.