Thuiswerken met koude voeten: waarom nu?

Nederland zit vol met winterliefhebbers, dat merken we elke keer weer. De bezoekcijfers van deze website schoten finaal door het dak door de winterverwachting van collega Reinout van den Born. (Heb je hem nog niet gelezen, hij is de moeite waard!) Sneeuw, ijs, een witte kerst; onze harten gaan er simultaan sneller van kloppen. En toch: niemand vind het lekker om het koud te hebben.

En daar zitten we dan, op onze thuiswerkplekken. Misschien herken je het wel: nu het de afgelopen week behoorlijk kouder is geweest, zitten we weer allemaal half te bevriezen achter onze laptops. Dikke truien, warme sloffen, liters thee, en het lijkt allemaal maar weinig te helpen. En nu de energieprijzen je ook nog eens tegenhouden om de verwarming op standje inferno te zetten, lukt het bijna niemand meer om warme voeten te houden tijdens de werkdag.

Eigenlijk is dat heel gek. Want feitelijk is de temperatuur binnen helemaal niet zo anders als in de zomer. En toch zat je toen gewoon in een T-shirtje achter je scherm. Hoe kan dat nou?

Je warmtehuishouding

Je lichaam heeft allerlei manieren om jou op de juiste temperatuur te houden. Er wordt bloed door je aderen gepompt, je zweet, je bruine vetcellen zetten energie om in warmte. Als het koud is, ga je rillen: je spieren slaan dan eigenlijk zelfstandig aan het sporten om je op te warmen. De uiteinden van je lichaam zijn het lastigst te verwarmen. Vandaar dat voeten, handen, en neuzen en oren vaak het eerst koud zijn. Tot op zekere hoogte heeft dit ook met fysieke verschillen te maken. Je leeftijd, je gewicht, je geslacht; het heeft allemaal invloed op je temperatuurhuishouding, en wat je als ‘koud’ of ‘warm’ ervaart.

Toch hebben we het nu ineens veel vaker koud, vooral binnen. Lang stilzitten helpt natuurlijk niet. Maar waarom kost het op temperatuur blijven nou zo veel meer moeite in de winter, terwijl de temperatuur binnen ongeveer hetzelfde is?

Winterjas en t-shirt

Wat we weten, is dat je lichaam ‘went’ aan de temperatuur waar je je meestal in bevindt. Je hele temperatuurhuishouding past zich daaraan aan. Ook in landen met een heel ander klimaat zie je dat. Op plekken waar het standaard 30 graden is, loopt iedereen bij 20 graden al in een winterjas. Hun verwarmingssysteem kan zo’n grote verandering gewoon niet aan. Ik ken iemand die na maanden in Finland te zijn geweest, in de Nederlandse winter terugkwam, en hier voortdurend in een T-shirt rondliep. Hij was veel kouder gewend, en vond het hier ‘bloedheet’ als het boven nul was.

Aanpassen

Je lichaam heeft tijd nodig om zich aan te passen. Dat blijkt ook uit allerlei onderzoek. Je kunt je eigen warmtesysteem dan ook trainen. Tegenwoordig is bijvoorbeeld het nemen van ijsbaden of koud douchen steeds populairder, (misschien heb je gehoord van de Wim Hof a.k.a. the Iceman), vanwege allerlei gezondheidsvoordelen. Ook dat moet je natuurlijk geleidelijk opbouwen; dan past je lichaam zich dus aan. Dit is ook de reden waarom topsporters vaak gaan acclimatiseren als er een wedstrijd in een heel ander klimaat aankomt. Dat aanpassen gaat soms al binnen een week.

Verkeerd om?

Fijn. Maar nu wordt het nog gekker: als het dan binnen veel warmer is dan buiten, dan zou een kamertemperatuur van 19 graden toch juist heel aangenaam moeten zijn? Maar het omgekeerde is waar. Op het moment van schrijven is het bij mij 5 graden buiten. Mijn thermostaat geeft 18,4 graden aan. En jawel: ik heb koude voeten. Mijn vingers beginnen ook al langzaam wit te kleuren.

Lui?

De verklaring zit hem misschien in onze eigen winterjassen. Ook al is de binnentemperatuur hetzelfde; toch ben je in de winter warmer aangekleed, kom je minder buiten, slaap je onder een dikker dekbed in een dikkere pyjama en drink je meer thee en warme chocomel. Zou je lichaam er lui van worden? Raakt ons interne verwarmingssysteem juist uit vorm, omdat we ons ineens veel beter beschermen tegen de invloeden van buitenaf? Dat zou het kunnen verklaren. In de lente en de zomer staat je lichaam eigenlijk aan veel grotere temperatuurschommelingen bloot dan in de winter. Daar raak je door getraind. Nu gebruiken we allerlei hulpmiddelen om buiten warm te blijven. Een tijd stilzitten bij 19 graden blijkt dan in de wintermaanden ineens een behoorlijke opgave.

Kaarsje aan

En dan is er nog de psychologische factor. Het lijkt erop dat je het eerder koud krijgt als je weet of ziet dat het buiten koud en guur is. In de lente heb je ook wel eens een hele koude ochtend, misschien wel net zo koud als vandaag. Maar omdat je weet dat het snel warmer zal worden, of dat het een mooie dag wordt, of simpelweg omdat het lente is, ervaar je dat toch anders. Waarschijnlijk heb je het dan niet zo koud als nu. Ook kaarsen hebben zo’n soort effect. Feitelijk geven ze nauwelijks warmte, maar kijken naar een brandende kaars levert toch een associatie met warmte op.

Grappig eigenlijk. Je eigen lichaam houdt je een beetje voor de gek. En eigenlijk doen we onszelf dus helemaal geen plezier met al die dikke jassen en winterdekbedden. Het zou beter zijn om je wat minder dik aan te kleden, of de verwarming wat lager te zetten. Dan laat je je eigen lichaam wat meer stoken. Misschien toch maar eens een koude douche overwegen. Lekker wat bruin vet kweken. En als je daar geen zin in hebt, weet dan dat je over een tijdje waarschijnlijk al een stuk beter aan de kou gewend bent.