Uitzonderlijk koud, kans op sneeuw en storm

De sneeuw begon vanochtend op de Waddeneilanden. Waarnemer Sytse Schoustra op Terschelling was één van de eersten die vlokken meldde, later volgden er snel meer. Tijdens de sneeuwbui op Terschelling daalde de temperatuur tot iets onder nul, later gebeurde dat op meer plaatsen in Friesland en in Groningen. Tegelijkertijd nam de noordelijke tot noordwestelijke wind sterk toe, om in het Waddengebied al af en toe hard tot stormachtig te worden, kracht 7 tot 8. Tegelijkertijd was het in het zuiden 6 tot 7 graden en viel daar nog regen op nadering van de koude lucht.

De weerssituatie van dit moment is toch zeer bijzonder te noemen. We schreven het gisteren al: ijskoude kucht was onderweg naar Nederland en heeft onze omgeving inmiddels bereikt. Op een hoogte van ruim 5 kilometer daalt de temperatuur boven het noordoosten van het land later vanmiddag al tot 42 graden onder nul, op een hoogte van 1500 meter wijzen de thermometers later vandaag overal boven Nederland temperaturen van rond -9 graden aan.

Droge sneeuw

In het noorden van het land was de lucht vandaag al zo koud dat de buien gewoon droge sneeuw brachten. Omdat de dauwpunten onder nul liggen, tot -5 graden aan toe, zorgen de buien ervoor dat de temperaturen tijdens een sneeuwbui in no-time rond het vriespunt liggen. Het was een bijzonder gezicht, de sneeuw en korrelsneeuw in combinatie met de harde wind. Het zag er arctisch uit.

Boven de Noordzee ontstaan in de koude lucht dus talrijke winterse buien die in de noordelijke tot noordwestelijke wind over ons land trekken. Een meer georganiseerde buiencluster komt aan het begin van de avond vanuit het noordwesten het land binnen. De buiigheid leeft dan tijdelijk verder op en weet zich ook landinwaarts nog een tijdje te handhaven. Verder trekt de wind aan, wordt aan zee even stormachtig, mogelijk zelfs korte tijd storm met daar windvlagen die snelheden tot 90 en lokaal 100 kilometer per uur kunnen bereiken. In het binnenland is de wind minder sterk, maar komen wel flinke windvlagen voor. Tijdens buien vanavond en de komende nacht kan het regionaal wit worden met plaatselijk misschien wel een tijdelijk sneeuwdekje van enkele centimeters. Verder kan het op de weg tijdens zwaardere buien lastig rijden zijn door tijdelijke gladheid.

Plaatselijk wit

Later in de nacht is het in het binnenland wat langer droog en dalen de temperaturen daar tot rond of iets onder het vriespunt. Valt er dan toch een winterse bui, dan kan het opnieuw plaatselijk wit worden. In de kustgebieden blijft het kwik net boven het vriespunt. De wind heeft later in de nacht de neiging om geleidelijk weer iets af te nemen, zeker landinwaarts.

Morgen komt een volgende bel met zeer koude lucht over. In de bovenlucht daalt de temperatuur op een hoogte van ruim 5 kilometer in de loop van de middag in het hele land tot rond -42 graden, uniek voor deze periode en zelfs in de winter bijzonder. Op een hoogte van 1500 meter is het nog steeds rond -9 graden. Het lijkt erop dat de winterse buien, die boven de Noordzee ontstaan, nog wat pittiger uitpakken dan vandaag, met opnieuw kans op onweer, vaak sneeuw en hagel. In de buien is het net boven nul, in de opklaringen tussen de buien door kan het nog 4 of 5 graden worden.

Mogelijk sneeuw en storm

De bijzonderste situatie van deze uitbraak van arctische kou doet zich wellicht in de nacht naar woensdag voor. Al meerdere berekeningen achter elkaar, en nu in vrijwel alle computermodellen, wordt een kleine, maar zeer agressieve storing voorzien die vanaf de Noordzee naar het zuiden trekt en ons land in de loop van morgenavond en in de nacht naar woensdag gaat passeren. Niet alleen kan het aan zee dan gaan stormen met zeer zware windstoten tot misschien wel 120 kilometer per uur aan toe, ook zou het enkele uren lang intensief kunnen gaan sneeuwen. Er zijn modellen die tussen 5 en 10 centimeter sneeuw berekenen. Dan krijg je een bijzondere combinatie van sneeuw en storm dus en zou je opnieuw van een sneeuwstorm kunnen spreken, de tweede van dit jaar.

Of het ook echt zover komt, hangt van de koers van het kleine lagedrukgebiedje af, van de temperaturen tijdens de neerslag en van het antwoord op de vraag of het ook in de kustgebieden gaat sneeuwen. De koers van het betrokken lagedrukgebiedje wordt pas op het laatste moment duidelijk. De neerslagsoort is in het binnenland hoogstwaarschijnlijk sneeuw en als daar de storing vol overkomt, ontstaat daar vrijwel zeker enige tijd een sneeuwdek. Voor de kustgebieden is de neerslagsoort onzekerder, omdat daar de zeer sterke noordwestenwind van zee waait. Als de neerslag intensief genoeg is, lijkt het echter ook daar flink te kunnen gaan sneeuwen.

Storm aan zee

Kijken we naar de wind, dan zou die in de tweede helft van de avond aan de noordwestkust stormkracht uit het westen tot noordwesten kunnen bereiken, met aan zee mogelijk windvlagen tot 120 kilometer per uur. In het binnenland is de wind een tijdje zuidwestelijk en minder sterk, maar draait de wind in de nacht naar het noordwesten en dan komen ook daar windvlagen tot 65 kilometer per uur voor. Er is een kleine kans dat aan de noordwestkust aan het einde van morgenavond zelfs even een zware storm komt te staan, maar dat hangt erg van de exacte koers van het laagje af.

Begint de woensdag mogelijk wit met nog smeltende sneeuwrestanten uit de nacht, overdag is de aangevoerde lucht minder koud. Nog steeds kunnen er buien vallen, met behalve regen ook nog wel hagel en heel soms nog wat natte sneeuw, maar de temperaturen komen iets hoger uit. In de opklaringen tussen de buien door kan het alweer een graad of 6 worden. Later in de week stijgt het kwik verder door. Donderdag en vrijdag kan het 8 tot 10 graden worden. Wolken en de zon wisselen elkaar dan af en het lijkt op de meeste plaatsen droog te blijven.

Deze eeuw nog geen aprilsneeuwdek in De Bilt

Mocht er in De Bilt morgenochtend of woensdagochtend om 10 uur ’s ochtends van een ononderbroken sneeuwdekje sprake zijn, dan is dat voor het eerst sinds 12 april 1978, in 43 jaar tijd dus. Zou er nog een gebroken sneeuwdekje worden gemeten op één van de twee dagen, dan is dat voor het eerst sinds 16 april 1999, in 22 jaar tijd dus. Met andere woorden, deze eeuw heeft er tot nu toe in De Bilt op het tijdstip van de meting nog nooit een sneeuwlaagje gelegen.