Vulkaaneruptie La Palma: groeiende ramp in slow-motion

Ook steeds meer bananenplantages en gebieden waar andere tropische gewassen worden verbouwd, vallen aan de almaar verder oprukkende lava ten prooi. Omdat rond de krater steeds nieuwe delen van de vulkaan, die de afgelopen weken spectaculair is gegroeid, instorten, fluctueren de lavastromen sterk in intensiteit. In het weekend namen ze opnieuw flink toe en maandagochtend werden vanuit de krater ook grote steenbrokken meegevoerd die soms huizenhoog waren.

Behalve met de lava heeft een flink deel van het eiland, afhankelijk van de windrichting, ook met asregens te maken die er soms toe leiden dat de luchthaven tijdelijk gesloten moet worden, om medewerkers de kans te geven de banen weer vrij van as te maken.

Stromboliaans en Hawaiaans

Het is een indrukwekkend gezicht om de vulkaan aan één stuk door te zien uitbarsten. Een deel van de uitbarsting verloopt Stromboliaans, wat wil zeggen dat een mengsel van lava, stenen en as door vulkanische gassen met grote kracht de krater uit wordt geslingerd. Bij dit deel van de uitbarsting lijkt het wel of er een straalmotor aanstaat die de ene keer keihard en de andere keer even wat zachter staat te blazen. Het bijbehorende geluid is vaak oorverdovend, Soms komt het tijdens dit deel van de uitbarsting tot explosies die op het hele eiland te horen zijn.

Een ander deel van de uitbarsting, uit andere kraters verloopt Hawaiaans. Vloeibare lava met een zeer hoge temperatuur stroomt in grote rivieren van de vulkaanwand naar beneden en komt in het lagere land onder de vulkaan terecht. Het zijn deze lavastromen die de meeste schade hebben aangericht en nog steeds aanrichten. Een deel van de lava is in zee terechtgekomen en heeft daar een nieuwe landtong gecreëerd die al een omvang van rond 40 hectare heeft.

Terwijl de laatste uitbarsting van de Cumbre Vieja in 1971 ongeveer een maand duurde, is bij de huidige uitbarsting al (veel) meer materiaal uit de vulkaan op La Palma terechtgekomen dan toen, volgens ruwe schattingen zo tussen 34 en 60 miljoen kubieke meter. De uitbarsting is daarbij nog in volle omvang gaande, dus komt er elk moment nog meer vulkanisch materiaal vrij.

Onduidelijk hoe lang het nog duurt

Hoe lang de uitbarsting nog duurt, weten de vulkanologen niet. Vanuit het verleden is bekend dat een gemiddelde uitbarsting tussen 48 en 84 dagen kan duren, maar er was op een ander Canarisch eiland ooit ook een vulkaanuitbarsting die in totaal 6 jaar duurde. Voor de getroffenen is het leed nauwelijks te overzien. Ze zijn niet alleen hun huizen kwijt, maar zullen nooit meer naar de plek waar ze ooit woonden terug kunnen keren doordat daar nu lava ligt. Hetzelfde geldt voor de eigenaren van de verwoeste plantages. Ook die keren op die plaats niet meer terug.

De Spaanse regering ziet zich voor een moeilijk vraagstuk geplaatst. Met een schade die nu al op tussen 400 en 600 miljoen euro wordt geschat en de vraag op tafel waar alle nieuwe woningen weer zullen worden opgebouwd en nieuwe plantages aangelegd, wordt de roep om actie steeds luider. De regering in Madrid heeft al enkele omvangrijke hulppakketten goedgekeurd, maar het is wel duidelijk dat het bij de wederopbouw om een zaak van lange adem zal gaan. Helemaal omdat de uitbarsting nog volop bezig is. Het is eigenlijk een ramp in slow-motion waarvan de totale omvang elke dag een beetje groter wordt en waarvan het einde voorlopig nog niet in zicht lijkt.

Rest van Spanje leeft mee

De rest van Spanje leeft intussen volop mee. Op de televisie wordt de hele dag door aandacht aan de vulkaanuitbarsting besteed, op allerlei plaatsen zijn spontaan inzamelingsacties gestart en ook de bewoners van La Palma die niet door de vulkaanuitbarsting zijn getroffen, dragen hun steentje bij, onder meer door hun dakloos geraakte medebewoners op te vangen.