Warm lenteweer: ook de zeewind komt er weer aan

In deze tijd van het jaar kan het temperatuurverschil tussen de kust en het binnenland groot zijn; soms meer dan 10 graden. Dit komt door die invallende zeewind. Hoe ontstaat de zeebries precies?

Luchtdrukverschillen

De zon verwarmt het aardoppervlak en dat oppervlak geeft de warmte weer af aan de lucht. Boven zee zien we hetzelfde proces. Alleen warmt het zeewater veel minder snel op dan land, waardoor de zee minder warmte af kan geven aan de lucht erboven. En dat is in dit jaargetijde te merken aan de temperatuur. Boven land wordt het op zonnige lentedagen veel warmer dan boven het zeewater.

Als gevolg van de temperatuurverschillen boven land en zee ontstaan ook verschillen in luchtdruk. Door de sterke opwarming beginnen boven het vasteland namelijk luchtbellen op te stijgen. Deze bellen laten aan de grond als het ware een tekort aan lucht achter, waardoor een kleinschalig lagedrukgebied ontstaat. Boven zee gebeurt dit niet. Hierdoor zien we dat de luchtdruk boven land relatief laag wordt en boven zee in verhouding juist hoog.

Het ontstaan van zeewind

Wind ontstaat door luchtdrukverschillen. De atmosfeer heeft de eigenschap deze verschillen te willen vereffenen. Hierdoor komt een luchtstroom op gang van gebieden met hoge luchtdruk naar plekken met lage luchtdruk. Deze luchtstroom is de wind. En hoe groter de luchtdrukverschillen, hoe sterker de wind.

Hoe meer zonnestraling bij weinig wind het aardoppervlak bereikt en hoe verder de temperatuur boven land oploopt, des te groter is de kans op zeewind. Ook is het effect van zeewind sterker bij meer instraling. De zeewind krijgt geen kans bij een stevige, aflandige wind uit oostelijke richtingen. De zogeheten achtergrondwind is dan te sterk om zeewind in de hand te werken. En zeewind blijft meestal beperkt tot de kustprovincies, maar kan soms ook veel verder landinwaarts doordringen. Tot in het oosten van het land kun je dan de lucht in het westen heiiger zien worden en wordt de zon minder fel. Zeewind is overigens een verschijnsel dat overal in de wereld op de grens van zee en land voorkomt en hoort tot het type lokale winden.

Zwakke tot matige zeewind

Deze woensdag ontstaat de zeewindcirculatie. Boven land wordt het namelijk behoorlijk warm, op sommige plaatsen tot wel 24 graden, ofwel bijna zomers warm. Het zeewater is nog maar 7 tot 8 graden. Het verschil tussen de luchttemperatuur boven land en de lucht vlak boven het zeewater wordt dus meer dan tien graden. Al later in de ochtend zal de zeewind gaan ontstaan. Landinwaarts waait de wind uit zuidelijke tot zuidwestelijke richtingen, maar aan het strand steekt een zwakke tot matige wind uit westelijke tot noordwestelijke richtingen op. Aanvankelijk loopt de temperatuur ook langs de kust op tot 20 of 21 graden, maar als de zeewind invalt, koelt het er fors af, misschien wel tot iets beneden 10 graden direct op de stranden. Hoe verder de zeewind zich het binnenland in uitbreidt, hoe minder het effect. Toch is ook dieper landinwaarts vaak nog een duidelijk temperatuurdaling waar te nemen als daar de zeewind invalt.

Zeevlam

Als de zeewind gepaard gaat met plotseling landinwaarts drijvende mist of lage bewolking noemen we deze zeevlam. Die oude benaming is waarschijnlijk afkomstig van zeelieden die in noordelijke gebieden mistflarden boven zee zagen. Als dan ook het Noorderlicht te zien was, dachten zij dat de zee in brand stond…

Zeewindfront en ‘meerwind’

Soms ontstaan stapelwolken op de voorste begrenzing van de koelere zeelucht die het land binnendringt. Ook kunnen de stapelwolken soms uitgroeien tot buien en is een buienlijn mogelijk. We spreken dan van een zeewindfront. Ook aan de rand van grote meren komt het zeewindeffect voor en zeilers weten dat het daar in de regel wat meer waait dan midden op een meer. In dit geval spreken meteorologen van een ‘meerwind’, zoals rond het IJsselmeer. West-Friesland vormt een uitstulping in het IJsselmeer; de zeewind dringt er van drie kanten binnen, wat kan leiden tot sterker ontwikkelde stapelwolken.