Actiever tornadoseizoen in de VS dan normaal

Het aantal tornado's dit jaar tot nu toe (zwarte lijn). Bron: NOAA-SPC

Het tornadoseizoen start aan het begin van het jaar meestal in het zuid(oost)en van de VS, het zogeheten Dixie Alley, en vervolgens schuift het zwaartepunt van de bijbehorende zware buien gedurende het voorjaar al snel naar de centrale delen van de Verenigde Staten op, het zogeheten Tornado Alley. Net als vorig jaar verliep die overgang dit jaar iets langzamer dan normaal en dat zou ook dit jaar weer kunnen liggen aan de manier waarop langs de evenaar op de Grote Oceaan de huidige La Niña zich voor het derde jaar op rij afspeelt. Maar komt de warme, vochtige luchtstroom vanuit het zuiden eenmaal op gang, dan kan het snel gaan en ontstaan de zware buien en tornado’s juist steeds vaker in de centrale delen van de VS.

Warme en vochtige lucht uit Golf van Mexico

In lijn der verwachting kwam het dit voorjaar dan ook vooral in het zuiden en zuidoosten van de Verenigde Staten, met name in staten als Mississippi en Alabama, al ongebruikelijk vaak tot zwaar weer. De oorzaak waren lagedrukgebieden die steeds over het zuiden van de VS naar het oosten trokken. Aan hun voorzijde voerden ze warme en vochtige lucht, afkomstig van de Golf van Mexico aan. Het zeewater van de Golf van Mexico is al langere tijd warmer dan gemiddeld, waardoor de hoeveelheid vocht in de lucht erboven toeneemt en die hele warme en vochtige lucht wordt vervolgens op transport gezet richting de Verenigde Staten. En hoe meer vocht er in die warme lucht aanwezig is, hoe zwaarder buien kunnen worden. Aan de achterzijde van die lagedrukgebieden werd juist droge lucht vanuit het binnenland van de Verenigde Staten aangevoerd.

Supercells

Op de plekken waar deze twee luchtsoorten elkaar ontmoeten, ontstaan vaak zware buien. Onder de juiste omstandigheden kunnen er dan ook supercells ontstaan; onweersbuien van het zwaarste type waarbij tornado’s kunnen voorkomen. Op enige hoogte moet dan ook vrij koude lucht aanwezig zijn en ook de kracht van de straalstroom, een zeer sterke wind op circa 10 kilometer hoogte in de atmosfeer, speelt bij het ontstaan van supercells en tornado’s een grote rol. Op de plekken waar voldoende windschering aanwezig is, daar waar de wind met de hoogte draait en in kracht toeneemt, kunnen dan roterende buien ontstaan, ofwel supercells, met daarbij ook risico op tornado’s.

Activiteit nu ook in Tornado Alley

Inmiddels vinden we nu ook steeds meer activiteit in het eerdergenoemde Tornado Alley, in de centrale delen van de Verenigde Staten. De warme en vochtige lucht weet nu makkelijker tot die omgeving door te dringen en vooral daar ontstaan nu de zware buien en komen ook geregeld tornado’s voor. Met name in het kruisgebied van de staten Nebraska, Iowa, Kansas en Missouri vallen nu stevige regen- en onweersbuien, waarbij er volgens het Amerikaanse Storm Prediction Center zo’n 5 procent kans is op supercells en mogelijk ook tornado’s.

Recordwarm

Maar ook in andere delen van de Verenigde Staten komen zware buien voor. De afgelopen dagen was het recordwarm in het zuiden en midwesten van de Verenigde Staten, waarin ook Tornado Alley zich bevindt. In een gebied dat zich uitstrekt van de zuidelijke staat Texas tot aan het noordelijk gelegen Wisconsin steeg het kwik tot (ruim) boven 30 graden. Die warme lucht botste met koudere lucht vanuit Canada en dat resulteerde in zware (onweers)buien.

Omega Block

Amerikaanse meteorologen spreken van een ‘Omega Block’, ofwel een geblokkeerde situatie in de atmosfeer. Er ligt namelijk al langere tijd een enorm hogedrukgebied boven de Great Lakes en het zuidoosten van Canada. Om het lagedrukgebied heen draaien ook een aantal lagedrukgebieden, waardoor het hogedrukgebied geen kant op kan. Het blijft dus op zijn plek liggen en houdt de warme en vochtige lucht gevangen. Zodra deze lucht in aanraking komt met koudere lucht vanuit het noorden ontstaan enorme en zeer actieve buienlijnen, die ook gepaard kunnen gaan met tornado’s.