De vroegste dag waarop het in Nederland tropisch warm werd

Het was een dag waarop verder weinig gebeurde. Het was een zondag. Er werd gevoetbald in Nederland. Feyenoord won met 1-2 van DWS, Ajax met 0-2 bij NEC. Op de Bosbaan bij Amsterdam werd geroeid en Harry Droog won de beker. Lyndon B. Johnson was president van de Verenigde Staten, Harold Wilson leidde het Verenigd Koninkrijk en in Nederland was Piet de Jong premier. We schrijven 21 april 1968, de dag waarop het gebeurde.

Eén vorstperiode

De winter van 1968 kende één vorstperiode en kwam op een gemiddelde temperatuur van 2,3 graden uit, niet ver van de normaal in die tijd. Van 7 tot en met 13 januari werd in De Bilt een totaal van iets meer dan 30 Hellmannpunten bijeen gesprokkeld. In totaal schopte de winter het tot net geen 46 punten, een uitslag waarmee we tegenwoordig overigens prima uit de voeten zouden kunnen. Zware stormen waren er niet.

Vroege warmte in maart

De lente begon met een voor toenmalige begrippen zachte maart. De eerste warme dag was er al vroeg bij. Op 24 maart werd het in De Bilt 20,3 graden. Tegen het einde van de maand op de 29e noteerde De Bilt zelfs een temperatuur van 23,9 graden. Gemert en Venlo kwamen die dag al tot zomerse temperaturen met maximaal 25,6 graden. Volkel en Soesterberg deden het met 25,4 graden nauwelijks minder. Nooit eerder was het zo vroeg en ook zomers warm in Nederland. Ook nadien is in die situatie geen verandering meer gekomen.

Het was een langgerekte zuidelijke windbaan, aan de westflank van een groot hogedrukgebied met centrum boven het oosten van Oekraïne, die de warme lucht naar Nederland blies. Blijkbaar was de atmosfeer er dat voorjaar, dat in zijn geheel met een temperatuur van 8,8 graden overigens slechts op 55e plaats staat in de lijst van warmste lentes ooit, klaar voor. Want april zou nog met een nieuw wapenfeit komen.

Een nieuwe uitbarsting van warmte

Na een kille eerste twee weken, met in de nachten geregeld lichte vorst, werd de basis voor de nieuwe uitbarsting van warmte zo’n beetje op 14 april gelegd. Een hogedrukgebied met centrum boven het westen van Noorwegen begon naar het zuidoosten weg te zakken. Omdat de wind van oost tot noordoost naar oost en later zuidoost draaide, kwam geleidelijk een einde aan de aanvoer van de vrij koude lucht, die het weerbeeld de eerste twee weken van de maand nog in de greep had gehad. De temperaturen gingen steil omhoog.

Op 16 april steeg het kwik in een groot deel van het land al tot boven 20 graden. De Bilt haalde 22,5 graden, in Maastricht werd het bijna 23 graden. Twee dagen later werden her en der in het land zelfs al de eerste zomerse apriltemperaturen van net boven 25 graden aangetekend. Het hogedrukgebied lag toen bij het noordoosten van Oekraïne en aan de oostflank van een groot lagedrukgebied op de Centrale delen van de oceaan werd in Nederland behoorlijk warme lucht vanuit het verre zuiden aangevoerd.

Schroeiend heet

Op 19 april was het met 18 of 19 graden op de warmste plaatsen even wat kouder, omdat vanuit het zuiden een storing passeerde. Daarna maakte de atmosfeer zich klaar voor de grote klapper. Vanuit het zuiden drong een nieuwe golf met warme lucht tot Nederland door. Op 20 april steeg het kwik bij zonnig weer in grote delen van Brabant tot 28 graden – De Bilt tekende met 26,6 graden een zomerse dag aan. Een dag later ging het kwik volledig uit zijn plaat. Terwijl het in De Bilt bij een afwisseling van wolken en zon 27,8 graden werd, was het in Venlo met 32,2 graden schroeiend heet. Ook Buchten, Almen, Emmen, Gemert en Volkel kwamen boven 30 graden uit, Vlissingen redde het op een haar na niet.

De mensen die deze dag de tribunes van de voetbalstadions bevolkten, zaten pal in de zon en hadden het ontzettend heet. Op de stranden was geen plekje meer te krijgen en daar waar mogelijk zochten mensen het water op. Het was de heetste dag zo vroeg in het seizoen ooit en de toen gevestigde records staan, net als de eerdergenoemde uit de maand maart, nog altijd. Hoe een verder onopvallende lente dus toch heel bijzonder kon zijn.

In de rest van het jaar gebeurde weinig meer

In de rest van het jaar gebeurde op weergebied niet veel meer. De zomer verliep uiterst nat en qua temperatuur met iets meer dan 16 graden heel gemiddeld. Het enige wapenfeitje was dat ik zelf op 25 juli op de wereld kwam. De Bilt kwam niet verder dan 1 tropische dag. En ook de herfst was qua temperatuur en neerslag redelijk vlak. Wel scheen de zon veel minder dan normaal en kwam het halverwege november al even tot stevige vorst.