Grote Azorenhogen brengen Iberisch schiereiland steeds vaker droogte

Oorzaak is het Azorenhogedrukgebied dat in de winters, waarvan Portugal en Spanje het voor hun regens vooral moeten hebben, steeds vaker zo groot is dat storingen van de Oceaan er niet meer langs kunnen. Ze worden tot een noordelijkere koers gedwongen. De bijbehorende regens kunnen Portugal en Spanje daardoor niet meer in voldoende mate bereiken. De droogte heeft grote gevolgen voor de voedselproductie en het toerisme.

Een ander gevolg is dat de westenwinden in de winters bij ons nog vaster in het zadel komen te zitten en dat de kans op winterweer in Nederland alleen maar verder afneemt.

Olijven en druiven

Spanje is wereldwijd de grootste producent van olijven (en olijfolie) en één van de grootste producenten van druiven. Verder trekken jaarlijks ongeveer 85 miljoen toeristen voor hun vakantie naar Spanje. Die moeten allemaal over drinkwater kunnen beschikken. Ook de afgelopen winter verliep in Spanje en Portugal erg droog, waardoor de stuwmeren nu een stuk lager staan dan vorig jaar om deze tijd. Verder gaan droogte en hitte in de zomer hand in hand. Mei was in Spanje dit jaar dan ook de warmste meimaand ooit.

Kwamen grote Azorenhogedrukgebied in de winters voor 1850 maar eens per 10 jaar voor, in de winters sinds 1980 is die frequentie al tot 1 op de 4 winters opgelopen. Andere onderzoeken bevestigen de uitkomst van dit onderzoek. In het onderzoek werden weerdata teruggaand tot het jaar 1850 geanalyseerd. Voor de periode tot het jaar 850 werd een computermodel gebruikt. Er werd een duidelijke correlatie gevonden tussen de sterkte van het Azorenhogedrukgebied en het optreden van droogtes in Zuid(west)-Europa.

Circulatiecellen

Het Azorenhogedrukgebied is een onderdeel van de circulatiecellen op aarde. Het is een gebied met dalende luchtbewegingen dat compenseert voor de stijgbewegingen die zich in de atmosfeer op en rond de evenaar voordoen. Op plekken waar de lucht daalt, loopt de luchtdruk op en bevindt zich dus een hogedrukgebied. Gemiddeld is het Azorenhogedrukgebied er dan ook altijd, maar in de praktijk ligt het niet altijd op precies dezelfde plek en is het ook niet altijd even sterk. De laatste dagen bij voorbeeld heeft het een wat noordelijkere positie en ligt met zijn kern ten westen van Ierland.

Ook voor het weer in Nederland hebben kracht en positie van het Azorenhogedrukgebied gevolgen. Hoe sterker het hogedrukgebied in de winter is, des te steviger zit bij ons de westenwind in het zadel. Niet alleen is het weerbeeld bij ons dan vaak wisselvallig, ook zijn de temperaturen door de aanvoer vanaf de relatief warme Oceaan aan de hoge kant.

Het vaker optreden van grote Azorenhogedrukgebieden is slecht nieuws voor de winterliefhebbers in Nederland. Oostelijke winden met hogedruk in het noorden maken bij ons daardoor (nog) minder kans. Dit is geheel in lijn met het beeld van de afgelopen jaren waarin winterweer in Nederland nauwelijks meer een rol speelt.

Trend zet verderop in deze eeuw door

De onderzoekers verwachten dat de trend naar grotere en sterkere Azorenhogedrukgebieden ook verderop in deze eeuw zal blijven doorzetten. Een gevolg hiervan is niet alleen dat de winterregens in Spanje en Portugal verder zullen teruglopen, maar ook dat de voedselproductie en het toerisme daarvan in toenemende mate de gevolgen zullen ondervinden. En dus dat winterweer bij ons nog minder vaak voorkomt.