Herfstverwachting 2022: nog steeds vrij warm en eerst ook droog

Wat is het weer van plan, nu de herfstmaanden eraan komen? Houdt het hardnekkige patroon van de laatste maanden nog wat langer aan? Of zien we al gauw een omslag en wordt eindelijk korte metten gemaakt met de warme en droge trend van 2022? Het maken van een seizoensverwachting voor een tussenseizoen als de herfst (maar ook voor de lente) is moeilijk. Het zijn de seizoenen waarin de veranderingen hoe dan ook groot zijn. Het vinden van een factor die daarboven uitstijgt en orde schept, is een lastige opgave.

La Niña blijft dominant

Een snelle verandering in het weer van nu ligt niet meteen voor de hand, zo hebben we al vaker aangegeven. Het kader waarbinnen het weer zich ontwikkelt, de drijvers die wereldwijd de meeste invloed hebben, is stabiel en al meerdere jaren hetzelfde. De belangrijkste factor daarin is La Niña, de koude zeestroom op de Grote Oceaan langs de evenaar en tussen Zuid-Amerika aan de ene en Australië en Indonesië aan de andere kant. De kans dat La Niña aanhoudt, is de komende maanden 85 procent. Tijdens de wintermaanden loopt de kans dan wat terug naar 60 procent, maar is La Niña nog steeds waarschijnlijk.

Het zusje van La Niña, de PDO (ook op de Grote Oceaan, maar dan op het deel ten noorden van de evenaar) blijft in de negatieve fase, zoals ook al langere tijd het geval is en de AMO (op het deel van de Atlantische Oceaan ten noorden van de evenaar) blijft positief. Dat wil niet meer zeggen dan dat het water van de Atlantische Oceaan warmer is dan normaal, maar dat is tegenwoordig bijna altijd en is dus feitelijk geen nieuws meer.

IOD

Veranderingen ten opzichte van een jaar geleden zijn er ook. Zo is de QBO, een straalstroom in de stratosfeer boven de evenaar die afwisselend uit het westen en uit het oosten waait, nu uit zijn oostelijke fase en aan een westelijke begonnen. Nieuw is ook dat de evenknie van La Niña en El Niño op de Indische Oceaan, de IOD (Indian Ocean Dipole) sterk negatief is geworden, daar waar hij vorig jaar nog min of meer neutraal was.

Van de QBO weten we dat die in de herfst geen invloed heeft op het weer in Europa. De laatste keer dat we in de herfst een combinatie van La Niña en een sterk negatieve IOD hadden, was in 2010. Toen beleefden we een weinig uitgesproken herfst met een temperatuur die iets lager dan normaal was, vooral door een vrij koude septembermaand. Met name in oktober kwam nog een langere periode met nazomerweer voor, maar vooral november eindigde koud en zelfs et winterweer. Dat was toen de opmaat naar de laatste koude decembermaand die we in Nederland hebben gehad. Een groot deel van die maand lag er sneeuw en we beleefden één van de mooiste Witte Kersten ooit.

Hogedrukgebieden

Voor de septembermaand ziet het ernaar uit dat hogedrukgebieden nog steeds een grote rol spelen in ons weer. Ligt het bepalende hogedrukgebied voor het weer bij ons nu nog boven het noordwesten van Rusland, een nieuw hogedrukgebied op de Oceaan ligt klaar en neemt het laat in augustus van het oude over. De wind in onze omgeving draait dan naar het noorden en het wordt minder warm, met tussen 20 en 25 graden.

In de weken daarna lijkt dit hogedrukgebied, zo geeft de lange termijnverwachting van het ECMWF vandaag aan, langzaam langs Schotland over de Noorse Zee richting Poolgebied te trekken. Bij ons kan de wind hierdoor een aantal weken lang voornamelijk uit noordelijke tot noordoostelijke richtingen waaien. Door de warme voorgeschiedenis blijven de temperaturen daarbij aan de hoge kant, maar zal het verschil met normaal kleiner zijn dan in de nog lopende augustusmaand, die een van de warmste ooit is. Het is daarbij ook nog steeds aan de droge kant, door de voortdurende invloed van het hogedrukgebied.

Krachtenveld keert om

Rond de maandwissel verliest het hogedrukgebied zijn invloed op het weer bij ons, zo is de verwachting nu. Daarna lijkt het krachtenveld om te keren, zien we de hogedruk in het zuiden en wordt het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan het speelveld van lagedrukgebieden. Dit past in het beeld wat de verschillende seizoensmodellen ons nu ook voorschotelen. Bijna alle modellen, behalve het Amerikaanse, zien er voor oktober relatief droog uit, en het Engelse, Duitse en Franse model zijn hierin het meest uitgesproken. Verder kan ook oktober haast niet anders dan relatief warm verlopen.

In de laatste herfstmaand, de maand november, zien we in de meeste berekeningen het hogedrukgebied op de Oceaan ten westen van de Britse eilanden, dat zo sterk hoort bij de La Niña / PDO- combinatie van de laatste jaren, weer terugkeren. Vooral het ECMWF, maar ook UKMO en de DWD zijn hierin vrij uitgesproken. In de meeste berekeningen duikt boven het Europese continent ook een hogedrukgebied op, zoals gebruikelijk is in het najaar. En dan is het maar net welk van de twee het sterkst is. ECMWF en DWD kiezen voor het Oceanische hoog, het Amerikaanse model voor het Eurohoog. UKMO en het Franse model weten het niet en komen voor onze omgeving met een soort evenwicht op de poppen.

Oceanisch en continentaal hogedrukgebied

Kijk je naar wat er in voorgaande jaren in vergelijkbare situaties gebeurde (zoals ook vorig jaar), dan ligt de optie waarin we een sterk Oceanisch hogedrukgebied krijgen voor de hand. Zonder de drijvers van dit moment, zou het waarschijnlijk vaker een continentaal hogedrukgebied zijn. De eerste, oceanische optie hoort bij relatief gezien de koudste groep aan mogelijkheden, de tweede, continentale oplossing bij de warmere opties.

Al met al lijkt het erop dat de drukverdeling de eerste helft van de herfst zo zal zijn dat het relatief droge en warme weertype van dit moment nog een tijdje kan aanhouden. Daarna zien we wellicht een geleidelijke omslag naar ‘koudere’ drukverdelingen, waarbij het de vraag is of er wel genoeg koudere lucht aanwezig is om het dan ook significant te laten afkoelen. Dat zou, gezien de voorgeschiedenis, nog best eens lastig kunnen zijn

We blijven het in elk geval volgen. Vooralsnog ligt een relatief warme herfst voor de hand en zou ook het vrij droge weer van dit moment er nog een flinke tijd kunnen aanhouden.