Hier komt de warmte van de komende tijd vandaan

Het is nog helemaal niet lang geleden dat het middenin de zomer lange tijd tussen 17 en 22 graden kon zijn, met geregeld zon en af en toe regen- en onweersbui. Precies het weerbeeld dat voor de komende grofweg 10 dagen op het menu staat. Alleen zitten we nu in de tweede helft van oktober en is het helemaal geen zomer. Dat het toch gebeurt, heeft met de voorgeschiedenis en met de luchtdrukverdeling van dit moment te maken.

Recordwarme zomer

We hebben in Europa een recordwarme zomer achter de rug. Droogte op heel veel plaatsen vanaf het voorjaar, een zeer hardnekkige invloed van hogedrukgebieden en een overvloedige hoeveelheid zonneschijn zorgden ervoor dat de temperaturen bijna overal uit de band sprongen, ook in Nederland. Pas in september kwam de regen terug en beleefden we, eigenlijk tegen wat je zou verwachten in, drie relatief koele weken. Uiteindelijk kwam de maand met de gemiddelde temperatuur een fractie onder normaal uit de bus. En dat mag je best bijzonder noemen na een zomer, zo warm als de afgelopen.

We waren er al aan gewend geraakt en zijn ook even op het verkeerde been gezet. De sporen van de hete zomer leken ver weg, maar waren zeker nog niet verdwenen. In delen van Zuid-Europa en ook in het noorden van Afrika hield de warmte gewoon aan. Verder is het water op de noordelijke helft van de Atlantische Oceaan warmer dan ooit uit de zomer gekomen, zo laten metingen op dit moment zien. Het was wachten op een naar zuid draaiende wind om het ook hier weer warm te laten worden. En die zuidenwind is er nu.

Ook in verleden warm

Als alles meezit, kan het in oktober nog behoorlijk warm zijn. Het absolute record stamt van 10 oktober 1921, nu 101 jaar geleden, toen het in Sittard nog 30,1 graden werd. Van recenter datum is de 28,1 graden in Maastricht, gemeten op 13 oktober 2018. En ook op 27 oktober 1937 werd in Maastricht met 25,2 graden nog een zomerse dag aangetekend. In eigenlijk al deze gevallen was het een zeer langgerekte zuidelijke windbaan die de warmte onze kant op blies. We zagen lagedrukgebieden op de Oceaan en vaak grote hogedrukgebieden boven het Europese continent. Bij ons scheen de zon en kon het, in de niet zelden vanuit het noorden van Afrika afkomstige lucht, nog opvallend warm worden.

Ook nu hebben we zo’n situatie. Een lagedrukgebied boven de centrale delen van de Oceaan zit opgesloten tussen hogedrukgebieden ten oosten van Canada en boven het Europese continent. Het lagedrukgebied wordt vanuit het noordwesten iedere keer weer geregenereerd als nieuwe storingen vanuit die hoek worden ingevangen. Tegelijkertijd strekt het zijn invloed uit tot voor de westkust van het Afrikaanse continent.

Lucht vanuit Afrika

De lange baan met zuidelijke tot zuidwestelijke winden boven Europa komt dan ook van heel ver zuidelijk en pakt af en toe zelfs lucht, afkomstig uit Marokko en Mauritanië mee. Daarin willen de temperaturen ook bij ons wel oplopen. Nu is dit iets wat in het verleden, zo hebben we eerder in dit verhaal al laten zien, ook wel gebeurde. Ging het daarbij toen meestal om warme perioden van niet meer dan enkele dagen, deze keer lijkt het veel langer te gaan duren. De kans bestaat dan ook dat de laatste 10 dagen van oktober mogelijk recordwarm gaan verlopen. Vooral in het zuiden van het land kan het aantal dagen met temperaturen van 20 graden of nog iets meer daarbij behoorlijk ver oplopen. Misschien wel tot tussen 5 en 10. En dat zou een voor oktober unieke score zijn.

Pieken in de temperaturen

Het begint vandaag met het vanuit het zuiden binnendringen van de warme lucht, voorafgegaan door een band met wolken en regen. Daarna blijft het lange tijd warm. Er zit wat variatie in, met op dagen dat de wind zuidwestelijk is temperaturen die en fractie lager zin en de grootste uitspattingen als we een zuidelijke tot zuidoostelijke wind hebben. Maar we zitten de komende tijd steeds ver boven normaal, met af en toe dus pieken in de temperaturen. Het zijn die pieken die we maar eens goed in de gaten moeten houden, evenals de regen- en onweersbuien die af en toe kunnen overkomen.