Hoe nazomers kan het nog zijn in oktober?

In Nederland spreken we in het najaar tijdens relatief warm en zonnig weer van een Oudewijvenzomer. De term slaat op oude breiende vrouwen die dan weer doen denken aan de veldspinnen die bij rustig nazomerweer lange draden spinnen.

Juist in deze tijd van het jaar zijn er veel spinnenwebben, omdat de jonge veldspinnen die in de zomer geboren zijn bij het rustige nazomerweer lange draden spinnen. Door de langere heldere nachten hebben we meer dauw en vallen de spinnenwebben goed op.

Naast Oudewijvenzomer nog meer verschillende benamingen

Nazomerweer kent verschillende benamingen en deze zijn genoemd naar verschillende heiligen. Een nazomerse periode rond 29 september wordt Sint-Michielszomer genoemd. Begin oktober noemen we dit de Kranenzomer. In deze periode trekken groepen kraanvogels over ons land naar het zuiden om te overwinteren. Vaak houden ze nog even pauze in natuurgebieden van ons land. Rond 11 oktober noemen we mooi nazomerweer een Sint-Gummaruszomer en rond 11 november kennen we de Sint-Maartenszomer.

Indian Summer in Amerika

In Amerika wordt gesproken over de Indian Summer als het in de herfst rustig en zonnig nazomerweer is. De bossen hebben dan prachtige kleuren die fel worden belicht door de zon, die daar doorgaans veel vaker schijnt dan hier.

Zomerse temperaturen in oktober bijzonder

Bij nazomerweer denken veel mensen toch al snel aan een graad of 25 en veel zon. In september is dat niet heel bijzonder, zo telt De Bilt gemiddeld 2 zomerse dagen en Limburg 3. In de maand oktober is het wel bijzonder. Sinds 1901 is het in De Bilt op 8 dagen zomers warm geworden, voor het laatst in 2018. Maastricht telt sinds het begin van de metingen maar liefst 25 dagen van 25 graden of warmer, maar zelfs in Limburg komt het gemiddeld maar ééns in 7 à 8 jaar tot één of meerdere zomerse dagen in oktober.

Het jaar 1921 telt recordveel zomerse oktoberdagen in Zuid-Limburg, namelijk 8. Dat was pas nazomer! Op de Waddeneilanden is het nog nooit zomers warm geweest in oktober. Vlissingen en Den Helder tellen in ruim 100 jaar metingen slechts één dag van tenminste 25,0 graden.

Warmste dagen ooit in oktober

Opvallend warm was het 13 oktober 2018. De Bilt kwam uit op 26,3 graden en daarmee was het bijna de warmste oktoberdag uit de geschiedenis van het hoofdstation. In het Limburgse Ell werd het 28,1 graden. Het was het derde jaar dat het kwik ergens in het land boven 28 graden uitkwam. Zo was het op 4 oktober 1983 nog net iets warmer met 28,6 graden in Ohé en Laak (Midden-Limburg). Venlo noteerde 28,1 graden en De Bilt noteerde de officieel hoogste oktobertemperatuur ooit gemeten met 26,5 graden.

Nóg warmer was het in 1921. Op 10 oktober van dat jaar was sprake van de meest late tropische dag ooit in ons land. Tijdens deze Sint-Gummaruszomer werd op het weerstation in Sittard 30,1 graden afgelezen. Verder werd het in Gemert 29,0 graden en in Maastricht 28,7 graden. Een dag eerder werd het in Maastricht 28,2 graden. Onder dezelfde omstandigheden als toen zou het vandaag de dag op meerdere plaatsen in het zuidoosten tropisch warm zijn geworden. Het klimaat van oktober is namelijk sinds 1921 met 1,5 graden opgewarmd van 9,4 naar 10,9 graden. Daar komt ook nog eens bij dat de warmste dagen sneller opwarmen dan de gemiddelde temperatuur. Het is dus wachten op een nieuw record.

Dat het ook in november nog warm kan zijn, bewijst het jaar 2014. Op de eerste dag van de maand liep de temperatuur in Ell op tot 22,0 graden. Het oude landelijke maandrecord van 21,1 graden op 4 november 1994 in Oost-Maarland en Maastricht werd toen verpulverd. De meest late warme dag vond plaats in 1926. Toen werd het op 12 november op weerstation Sittard precies 20,0 graden.