Hoera, plensregen: waterstanden eindelijk weer opgekrikt

Zo’n beetje de hele zomer heb je over droogte gehoord. Zinderende hitte, enorme verdamping, en die gigantische plensbuien waar je nauwelijks iets aan hebt. Maar wat gebeurt daar eigenlijk in de wintermaanden mee? Het regent nu zo vaak, we hoeven het nu toch niet over droogte te hebben?

In het najaar en de winter hoor je er inderdaad weinig over. Bij herfst denk je aan regen, en in de winters van tegenwoordig eigenlijk ook. Bovendien zijn bomen en planten in hun winterslaap en is er wat dat betreft minder water ‘nodig’.

Groeiseizoen

Het neerslagtekort wordt door het KNMI alleen bijgehouden in het groeiseizoen, dus van april tot oktober. In bijna die hele periode waren we dit jaar op koers om een van de allerdroogste jaren te noteren, maar een flink natte september stak daar een stokje voor. Uiteindelijk zijn we ‘geëindigd’ met een gemiddeld neerslagtekort van 223 mm. Dat is ook niet mals.

En daarmee is de kous natuurlijk nog niet af. Ten eerste zijn er grote regionale verschillen. Op verschillende plekken was het tekort nog veel groter. In Twente, de Achterhoek, bijna heel Limburg, en ook de kop van Noord-Holland en het westen van Zeeland liep het tekort tegen de 300 mm, of soms nog iets meer dan dat. In delen van Friesland, Groningen, Zuid-Holland en West-Brabant was het tekort een stuk minder groot dan gemiddeld, zo rond de 120 mm. Dat is alsnog evenveel als er normaalgesproken in anderhalve maand valt. Tel daarbij nog op dat het ook elders in Europa droog was, en de grote rivieren ook al niet zo gek veel water aanvoerden.

Bodempje leggen

Buiten dat groeiseizoen, of het nou in een grafiekje terechtkomt of niet, gebeurt er natuurlijk ook nog van alles. In de meeste herfst- en wintermaanden kunnen we gemiddeld op zo’n 70 a 80 mm regen rekenen. Hier wordt normaliter de basis gelegd voor het nieuwe groeiseizoen: beginnen we al met een tekort, of is de grond lekker nat en kunnen we even vooruit? Maar tegenwoordig is het vaker de vraag of het tekort dat achter ons ligt nog een beetje bijgetrokken kan worden.

Dit jaar lukte dat tot nu toe nog niet erg. Dat konden we bijvoorbeeld zien aan de grondwaterstanden. In Twente bijvoorbeeld, dit jaar een van de droogste regio’s van het land, staat het grondwater nog steeds ruim onder het gemiddelde voor de tijd van het jaar. Tot nu toe viel er nog steeds nauwelijks genoeg regen om het neerslagtekort te laten dalen. Het waterschap meldt nog altijd een neerslagtekort van bijna 250 mm, met de hele herfst dus al achter de rug. Maar nu het ‘eindelijk’ vaak en veel regent, is de verwachting nu dat dat tekort wél wat gaat slinken, en de grondwaterstanden gaan stijgen. Om dat regenwater zo veel mogelijk vast te houden, staan de stuwen op dit moment nog altijd in de zomerstand.

Grote rivieren

Twente is dan ook volledig afhankelijk van regenwater. Andere plekken in het land profiteren ook nog van de rivieren die er doorheen stromen. Een ander belangrijk gegeven in onze waterhuishouding is daarom de zogenoemde ‘afvoer’ van grote rivieren als de Rijn en de Maas. Oftewel: hoeveel water er door die rivieren stroomt.

En ook daar was het soms bar en boos. Afgelopen zomer hebben we gezien hoe hele jachthavens droog kwamen te liggen en hoe grote schepen niet eens meer konden varen, zo laag stond het water. Dat is inmiddels allang weer achter de rug, maar de waterpeilen bleven ook hier een stuk lager dan gemiddeld. En ook hier is de regen van de laatste tijd goed nieuws geweest.

Weet je nog, augustus 2022?

11 meter

Want niet alleen bij ons was het nat, maar ook de Ardennen, in Duitsland, en in de Alpen kwam een boel water naar beneden. En zo steeg de afvoer van de Maas voor het eerst sinds lange tijd weer eens tot boven het gemiddelde. Dat gebeurde eerder dit jaar alleen in januari en februari, de rest van het jaar was het hier (ver) beneden gemiddeld. En ook de Rijn, die tot voor kort ook veel lager dan gemiddeld stond, kwam het water weer wat omhoog. Rond de kerstdagen werd daar weer eens een waterstand van 11 meter boven NAP bereikt, en daar schommelt het nu nog steeds. Overigens is dat nog lang geen hoogwater, waar we in deze tijd van het jaar ook vaak mee te maken hebben. Maar zo komt er wel weer eens positief nieuws uit waterland.

Dus mocht je vandaag weer balend uit je raam zitten kijken, of vrees je dat je Oud & Nieuw (alweer) in het water gaat vallen; misschien kan de gedachte dat we al dat water heel hard nodig hebben, nog een beetje helpen.

Bronnen: waterpeilen.nl, waterschap Vechtstromen, KNMI