IJskap Groenland eindigt seizoen '22 met netto verlies ondanks veel sneeuwval

De balans van massawinst en massaverlies van de Groenlandse ijskap wordt altijd begin september opgemaakt. Het 'ijsjaar' loopt namelijk van september tot en met augustus. Het eindresultaat van '21-'22 is dus net naar buiten gekomen en de Groenlandse ijskap eindigt met een nettoverlies van 84 gigaton (=84.000.000.000.000 kg (!)). Dit staat ongeveer gelijk aan 84 kubieke kilometer smeltwater. Het totale massaverlies werd nog wat getemperd door extreme sneeuwval gedurende de laatste dagen van augustus.

Massabalans oppervlakte +471 gigaton, 33e plaats

Waar de Groenlandse ijskap in zijn geheel massa verloor, daar was de massabalans van de oppervlakte van de Groenlandse ijskap positief. De massabalans van het oppervlak is simpelweg de hoeveelheid sneeuw die valt min de hoeveelheid sneeuw- en ijssmelt dat aan het oppervlak plaatsvindt. De massabalans aan het oppervlakte bedroeg +471 gigaton, wat goed is voor een 33e plaats sinds het begin van de 42-jarige meetreeks. De massabalans aan het oppervlak is altijd positief, omdat niet alle gevallen sneeuw aan het oppervlak hetzelfde jaar weer wegsmelt.

Bij de totale massabalans van de Groenlandse ijskap spelen behalve de massabalans van het oppervlak ook andere processen een grote rol. Het gaat dan om processen zoals afkalving van de gletsjers, het smelten van gletsjertongen die uitmonden in de zee en processen aan de onderkant van de ijskap. Met het totale verlies van 84 gigaton kwam de balans van de Groenlandse ijskap in ’21-’22 op een 27e plek terecht van de 36-jarige meetreeks.

Extreem veel sneeuwval eind augustus

Op de valreep viel gedurende de laatste dagen van de meetperiode nog een enorme bak sneeuw op Groenland. Vooral langs de (zuid)oostkust was dit het geval. Op 30 augustus nam de massabalans aan het oppervlak van de Groenlandse ijskap met maar liefst 7 gigaton toe.

De enorme sneeuwval werd veroorzaakt door een lagedrukgebied dat vanuit het noordwesten af kwam zakken richting het zuidelijkste puntje van Groenland. Vervolgens trok dit lagedrukgebied langs de oostkust van Groenland weer richting het noorden. Met een zuidoostelijke wind werd vochtige lucht vanaf de oceaan tegen de Groenlandse ijskap opgestuwd, terwijl het lagedrukgebied juist relatief koude lucht uit het noorden met aanzoog. Op deze manier vielen er bakken met sneeuw, in het oosten lokaal tot meters aan toe.

Extreme septembersmelt

Waar het afgelopen ijsjaar dus niet dramatisch verliep (ter vergelijking, in recordjaar ’18-’19 verloor de Groenlandse ijskap in totaal zo’n 530 megaton), daar begint ’22-’23 met recordsmelt voor septemberbegrippen. Met een zuidwestelijke wind werd de laatste dagen zeer zachte lucht over Groenland heen geblazen. De temperatuur steeg zo naar waarden van 5 tot lokaal zelfs 15 graden boven de normaal voor de tijd van het jaar. Op bijna 40% van het Groenlandse ijsoppervlak (zo’n 600.000 vierkante kilometer) vond de afgelopen dagen smelt plaats. Zelfs in hartje zomer zou dit een significante smeltpiek zijn geweest. Voor september is het een nooit eerder vertoonde smelt.

Kwart meter zeespiegelstijging, zelfs als we vandaag stoppen met uitstoot

De extreme smelt valt samen met de zorgwekkende publicatie van een studie die gedaan is naar de smelt van de Groenlandse ijskap en de stijging van het zeewater. De studie, gepubliceerd in het Nature Climate Change magazine concludeert dat zelfs wanneer we vandaag zouden stoppen met het uitstoten van broeikasgassen, 3,3% van Groenlands ijskap zal smelten. Dit komt neer op 110 biljoen ton (110.000.000.000.000 ton) ijssmelt en zou leiden tot 25,4 cm zeespiegelstijging, twee keer zoveel als eerder gedacht.