Komende nacht voor het eerst krabben?
De laatste dagen van het zomerseizoen breken aan, want komende vrijdag, 23 september, begint de astronomische herfst. De dagen worden in rap tempo korter en de nachten worden kouder. Afgelopen nacht koelde het in het Drentse Eelde af tot 3,6 graden en aan de grond, op 10 centimeter hoogte, was het nog kouder, met 0,8 graden. Ook de komende nachten kan het regionaal weer flink afkoelen en de kans is dan ook aanwezig dat er op sommige plekken alweer rijp te zien zal zijn, of dat vroege vogels de autoruitenkrabber alweer zullen moeten gaan gebruiken. Autoruiten krabben kan zelfs al nodig zijn bij temperaturen net boven nul.Komende nacht kan de temperatuur vooral in het noordoosten van het land op de normale waarnemingshoogte van anderhalve meter lokaal dalen tot 1 graad. Aan de grond is het vaak nog kouder, dus de kans is groot dat het kwik daar zelfs even tot onder het vriespunt daalt. Ook de nacht naar donderdag verloopt koud met regionaal nachtvorst.
Daglichtperiode
Aan het einde van de lente en begin van de zomer is de daglichtperiode het langst, circa 15 a 16 uur, en gedurende de zomerperiode worden de dagen vervolgens alweer iets korter. In het begin gaat dit nog heel langzaam en merken we daar weinig van, maar aan het einde van de zomer en vooral in de herfst gaat het ineens een stuk sneller. De ochtenden zijn dan ineens weer langer donker en ’s avonds moeten de lampen ook al vroeg weer aan. Dat betekent dat in deze tijd van het jaar, de aarde gedurende de avond, nacht en vroege ochtend langer de tijd heeft om af te koelen, waardoor het dus ook veel kouder kan worden dan in de zomer.
Opwarmen en afkoelen
Overdag verwarmt de zon het aardoppervlak en de aarde verwarmt vervolgens de onderste laag van de atmosfeer. Zo loopt de temperatuur gedurende de dag vanaf de grond geleidelijk op. ‘s Avond en ‘s nachts gebeurt het tegenovergestelde: de bodem straalt warmte uit, waardoor het aardoppervlak afkoelt. Vervolgens koelt het aardoppervlak de onderste laag van de atmosfeer weer af. De temperatuur aan het aardoppervlak is 's nachts daarom over het algemeen lager dan op de officiële meethoogte van 1,5 meter.
Warmtereservoir
De bodem heeft een aardig warmtereservoir, waardoor het even kan duren voordat het aardoppervlak, laat staan de onderste luchtlaag van de atmosfeer, afkoelt. Anders is dat bij een auto. Onder het oppervlakte van de auto zit niet zo'n warmtereservoir. Dat oppervlak koelt dus razendsnel af zodra het warmte kan uitstralen en het oppervlak van de auto kan dus zelfs afkoelen tot een lagere temperatuur dan dat van de omringende luchtmassa. Hierdoor kan de autoruit een temperatuur onder het vriespunt hebben, terwijl een weerstation vlakbij een positieve temperatuur meet.
Maar waarom krabben?
Maar dan is de vraag: waar komt dat ijs vandaan? Voor ijs is vocht nodig. En het kan goed zijn dat voordat je ging slapen, de auto(ruit) nog droog was. Dat vocht komt uit de lucht. Koude lucht kan minder vocht bevatten dan warme lucht. Omdat het oppervlak van de auto rap afkoelt, kan de temperatuur van de auto de dauwpunttemperatuur bereiken. Dat is de temperatuur waarbij de lucht verzadigd is van vocht (oftewel, de luchtvochtigheid is 100%). Als gevolg daarvan condenseert de waterdamp in de lucht, en vormen zich waterdruppeltjes op het koude oppervlak (in dit geval van de auto, maar denk bijvoorbeeld ook aan dauw op het gras op een koude ochtend). Als de temperatuur onder het vriespunt daalt, bevriest dat vocht: dan vormt zich een ijslaag. Rijp op het gras, en ijs op de voorruit: krabben dus!
