Na een nazomers- een winters weekend, met alles erop en eraan

Ja, er is zelfs geschaatst. In Winterswijk reageerde de plaatselijke ijsvereniging, zoals eigenlijk altijd, zeer adequaat op de snel veranderende omstandigheden. Een groepje vrijwilligers van de ijsclub was heel de nacht naar zondag actief met water in de weer, en omdat de temperatuur tot 7 graden onder nul daalde, lag er de volgende ochtend een mooi ijsvloertje van ruim een centimeter. En kon er zo’n vier uur lang geschaatst worden.

Terletseveld

Zelf loop ik die ochtend over het Terletseveld, ten noorden van Arnhem. De thermometer op het nabijgelegen vliegveld Deelen wijst op dat moment -8 graden aan, het heeft er in de voorgaande nacht zelfs 8,5 graden gevroren. Alleen de vliegbasis Twenthe was met -8,8 graden nog kouder en in de duinpannen in het westen van het land vroor het zelfs streng, met -13,3 graden op de twee koudste plaatsen.

Het is heerlijk, zo vroeg in de ochtend met flinke vorst. De lucht, nog in stilstand, voelt erg koud aan, maar door het ontbreken van wind niet onaangenaam. Het gras op de velden zit dik onder de rijp en het is nog wat nevelig, zonder dat ik mist zie. Onder de bomen aan de rand van het veld door loop ik richting het Hessengat; misschien wel de mooiste plek die ik in de buurt van Arnhem ken. Door de kou van de nacht ontketent zich een regen aan vallende bladeren. Zonder dat er ook maar een zuchtje wind aan te pas komt, komt het blad omlaag. Aan één stuk door. Je hoort het ritselen, de zandweg verdwijnt meer en meer onder een gekleurd tapijt. Het is een prachtig gezicht, in deze zo warme herfst.

Hessengat

Ik komt bij het Hessengat aan. De eenzame bomengroep in de verte staat er, als altijd. Ook daar zit nog bladrestant aan de takken, maar dat zal niet lang meer duren. De poel op de heide – het Hessengat – is met ijs bedekt. Ik maak twee foto’s: eerst van het weggetje, leidend naar de bomengroep op de achtergrond. Dan van de plas, met dezelfde bomen op de achtergrond. Ik heb er al honderden, in alle seizoenen van het jaar gemaakt. Het ijs op het water is verrassend dik. Een raaf vliegt over, donker krassend over het stille veld.

Ik besluit mijn rondje nog wat uit te breiden, hopend wild te zien. Verder dan een paar hooglanders komt het evenwel niet. De zon laat de temperaturen oplopen, maar het vriest nog wel. Langs de bosrand, aan de andere kant van het veld, loop ik verder het bos in. Daar, op een zandweg aangekomen, is het veel drukker. Veel Atb’ers zijn onderweg. Ik denk dat er een tocht is. Af en toe groeten ze als ze voorbijkomen. Ze zijn dik ingepakt, vaak tot het hoofd aan toe. Zo koud is het nu toch echt wel, en dat in november.

Lang geleden

Het is lang geleden dat het in november zo koud is geweest. Het blijkt zelfs de koudste dag van heel 2022 te zijn. De koude lucht houdt het ook iets langer vol dan eerder nog gedacht. In het noordoosten is, op buitjes van de Noordzee, hier en daar zelfs ook al een beetje sneeuw gevallen. Ook nu zie ik weer bewolking opkomen, vanuit het zuidwesten, later in de ochtend in onze omgeving gevolgd door een beetje ijsregen en een paar natte sneeuwvlokken. De temperatuur is dan wel boven het vriespunt gekomen.

Wolken en neerslag horen bij zachtere lucht, die vanuit het zuidwesten het land probeert te veroveren. Dat lukt nog niet echt, omdat zich in de overgangszone een apart lagedrukgebiedje ontwikkelt, dat over het zuiden van het land naar het oosten trekt. Het houdt de wind aan zijn noordzijde in het oosten en daarmee krijgt de zachte lucht niet de kans om verder noordwaarts op te rukken.

De kers op de taart is de sneeuw, die in de avond in een strook van de Noordoostpolder naar delen van Drenthe en Overijssel valt, als een actievere pluk met neerslag over het land naar het oosten trekt. Het wordt er regionaal zelfs wit van, ook op de wegen. Plaatselijk valt tussen 1 en 3 centimeter. Veel mensen valt het op; Twitter loopt vol met winterfoto’s.

Winterweekend scoort op allerlei terreinen

En zo scoort het winterweekend op veel terreinen. We halen de eerste, officiële vorstdagen van het nieuwe seizoen, we tekenen de eerste officiële dag met matige vorst aan. We pakken de vroegste zo koude dag van de nieuwe eeuw en we kunnen de koudste dag van het lopende jaar bijschrijven. Verder komt de winter ook voor wat de kouproductie betreft op gang, in elk geval op 11 meetstations in het midden, noordoosten en oosten van het land. De Bilt kan 0,9 Hellmannpunten bijschrijven (door de gemiddelde temperatuur van -0,9 graden over het etmaal) en Twente komt, met de dag ervoor erbij, al op 3,1 punten. Daarmee zijn de winters van 2014 en 2020 in De Bilt voorbijgestreefd. Verder is er geschaatst op natuurijs en is in een deel van het land de eerste sneeuw van het seizoen gevallen.

Het is geen slechte score voor het eerste winterse weekend, dat een week eerder eigenlijk nog nauwelijks in de weerkaarten zat en waar we pas in de dagen daarna zicht op kregen. Ook al was het ook de afgelopen nacht regionaal nog koud, met in het noordoosten in Eelde een minimumtemperatuur van -5,9 graden en aan de grond zelfs 6,7 graden vorst, toch dringt de zachte lucht vanaf nu weer op. Morgen wordt het van noordoost naar zuidwest alweer tussen 7 en 10 graden, vanaf woensdag en donderdag komt het kwik op veel plaatsen tussen 10 en 12 graden uit. En dan is het wisselvallige en zachte weer, weer terug.